พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาษา ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ภาษาไทย

ข้อความปฏิเสธความรับผิดชอบ : ผู้สนับสนุนทั้งหลายของดีโมพีเดียไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยกับความหมายของศัพท์ต่างๆ ที่อยู่ในพจนานุกรมฉบับปรังปรุงนี้ พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาพ ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ยังอยู่่ระหว่างการดำเนินงาน หากต้องการเสนอข้อคิดเห็นใดๆ กรุณาใช้พื้นที่อภิปราย

812

สถิติการย้ายถิ่น¹รวบรวมไว้เพื่อแสดงให้เห็นปริมาณของการย้ายถิ่น ทิศทางของการเคลื่อนย้ายถิ่น และลักษณะของผู้ย้ายถิ่น ความถูกต้องของข้อเท็จจริงแต่ละชนิดเหล่านี้ขึ้นอยู่กับวิธีในการเก็บรวบรวมข้อมูล เมื่อสถิติการย้ายถิ่นส่วนมากประกอบด้วยการประมาณและค่าคาดประมาณมากกว่าจะมาจากการวัดที่แม่นยำ การวัดโดยตรงของการย้ายถิ่น²ต้องการระบบบันทึกเมื่อเกิดการเคลื่อนย้ายขึ้น สถิติการย้ายถิ่นที่สมบูรณ์มากที่สุดพัฒนาจากการจดทะเบียนประชากรซึ่งการเปลี่ยนแปลงที่อยู่อาศัยทั้งหมดได้ถูกบันทึกไว้ ข้อมูลเหล่านี้ทำให้มีมาตรวัดของการย้ายถิ่นระหว่างประเทศและการย้ายถิ่นภายในประเทศ แต่มาตรวัดการย้ายถิ่นภายในประเทศเป็นที่น่าพอใจมากกว่า ในประเทศที่ไม่มีการจดทะเบียนประชากรเหล่านี้ ระบบบันทึกทางการบริหารซึ่งไม่ครอบคลุมประชากรทั้งหมดสามารถนำมาใช้ได้เพื่อวัตถุประสงค์เฉพาะ ฉะนั้น หลักฐานการจดทะเบียนผู้มีสิทธิออกเสียงเลือกตั้ง³ หลักฐานความมั่นคงทางสังคม⁴ หรือ หลักฐานผู้เสียภาษี⁵ อาจให้ข้อมูลเกี่ยวกับการย้ายถิ่นภายในประเทศ ในกรณีของการย้ายถิ่นจากต่างประเทศ สถิติอาจได้จาก บัญชีผู้โดยสาร⁷ หรือ รายชื่อผู้โดยสาร⁷ของเรือเดินสมุทรและเครื่องบิน การนับบุคคลที่ข้ามพรมแดนทางการเมืองให้เพียงข้อมูลหยาบมากๆ ส่วนมากในพื้นที่ที่มีการจราจรข้ามพรมแดน (803-2*)มาก จะต้องมีขั้นตอนเฉพาะเพื่อแยกผู้ย้ายถิ่นออกจาก ผู้เดินทาง⁸ที่ไม่ได้เปลี่ยนสถานที่อยู่อาศัย และบุคคลที่ผ่านเดินทาง 801-11) จำนวนของ วีซ่า⁹ หรือ ใบอนุญาตเข้าประเทศ⁹ และจำนวนของ ใบอนุญาตที่อยู่อาศัย¹⁰ หรือ ใบอนุญาตแรงงาน¹¹ ที่ออกให้อาจใช้เป็นเครื่องชี้วัดของการย้ายถิ่นชาวต่างประเทศได้ด้วยเช่นกัน

• 8. Traveller, n. - travel, v. - travel, n.: the process of travelling.
• 9. In certain countries residents who wish to travel abroad are required to obtain exit permits or exit visas, records of which may serve as a source of information on migratory movements.

813

ข้อมูลที่รวบรวมไว้ในสำมะโนและการสำรวจทำให้มีการพัฒนา สถิติเกี่ยวกับผู้ย้ายถิ่น¹ได้ การพัฒนาเช่นนี้ขึ้นอยู่กับคำถามที่ถาม ปรกติจะรวม สถิติผู้ย้ายถิ่นเข้า² สถิติผู้ย้ายถิ่นออก² และ สถิติสถานที่เกิด³ วิธีการนี้มีข้อจำกัดสำหรับการศึกษาเรื่องการย้ายถิ่นระหว่างประเทศ ผู้ย้ายถิ่นออกนอกประเทศไม่สามารถศึกษาได้ ในขณะที่ทราบเกี่ยวกับผู้ย้ายถิ่นเข้าประเทศ ไม่ว่าประเทศต้นทางจะเป็นประเทศอะไร

814

เมื่อเป็นไปไม่ได้ที่จะกำหนดจำนวนการย้ายถิ่นโดยตรง การประมาณทางอ้อมของการย้ายถิ่นสุทธิอาจทำได้โดย วิธีส่วนที่เหลือ¹ ซึ่งการเปลี่ยนแปลงในประชากรระหว่างสองเวลานำมาเปรียบเทียบกับการเปลี่ยนแปลงที่เนื่องมาจากการเพิ่มตามธรรมชาติ ความแตกต่างระหว่างตัวเลขทั้งสองจะเกิดจากการย้ายถิ่น วิธีสถิติชีพ²ประกอบด้วยการคำนวณความแตกต่างระหว่างการเปลี่ยนแปลงประชากรทั้งหมดที่คำนวณได้จากสำมะโนสองครั้งกับการเพิ่มตามธรรมชาติ (701-7) ในช่วงระยะเวลาระหว่างสำมะโนนั้น วิธีอัตราส่วนรอดชีพ³ใช้กันทั่วไปเพื่อประมาณการย้ายถิ่นสุทธิรายอายุ วิธีนี้ไม่ต้องใช้สถิติการตายจริงๆ อัตราส่วนรอดชีพอาจได้จากตารางชีพหรือจากการเปรียบเทียบสำมะโนสองครั้งติดต่อกัน และนำอัตราส่วนนี้ไปใช้กับประชากรกลุ่มย่อยในสำมะโนหนึ่งเพื่อได้จำนวนที่คาดหมายรายอายุ ณ เวลาของอีกสำมะโนหนึ่ง การเปรียบเทียบระหว่างประชากรที่สังเกตได้กับประชากรที่คาดหมายอาจใช้เพื่อประมาณความสมดุลของการย้ายถิ่นตามรายอายุสำหรับประชากรกลุ่มย่อย เมื่อมีสถิติสถานที่เกิด ^4* (813-3) รายอายุและตามที่อาศัยอยู่ปัจจุบันในสำมะโนสองครั้งติดต่อกัน จะเป็นไปได้ที่จะคาดประมาณกระแสการย้ายถิ่นทางอ้อม

• 2. The equation showing that the difference between total population change and natural increase is equal to migration has sometimes received the name of balancing equation. In order to use it for the estimation of net migration, one must assume that omissions (230-3) and multiple countings (230-5) are equal for both censuses.
• 3. The major variants of this procedure are called the life table survival ratio method and the national census survival ratio method. In the forward survival ratio method, the population at the beginning of an intercensal period serves to estimate the expected population at the end of the period, and the procedure is reversed in the reverse survival ratio method; the average survival ratio method combines these two approaches.

815

ศัพท์ทั่วไปว่า อัตราการย้ายถิ่น¹หมายถึงอัตราใดๆ ก็ตามที่วัดความถี่สัมพัทธ์ของการย้ายถิ่นภายในประเทศหนึ่ง นอกจากจะระบุไว้เป็นอย่างอื่น อัตราเหล่านี้จะถือเป็น อัตราการย้ายถิ่นต่อปี² อัตราเหล่านี้อาจคำนวณได้เป็นอัตราส่วนของจำนวนเฉลี่ยในปีหนึ่งของการเคลื่อนย้ายในช่วงระยะเวลาหนึ่งต่อประชากรเฉลี่ยของระยะเวลานั้น อัตราต่อปีของการย้ายถิ่นสุทธิ³ และ อัตราต่อปีของการย้ายถิ่นรวม⁴คำนวณได้ด้วยวิธีเดียวกันโดยการใช้ข้อมูลที่เหมาะวมเกี่ยวกับการย้ายถิ่นสุทธิและการย้ายถิ่นรวม ดัชนีของประสิทธิภาพการย้ายถิ่น⁵หรือ ดัชนีประสิทธิภาพ⁵คำนวณเป็นอัตราส่วนของการย้ายถิ่นสุทธิต่อการย้ายถิ่นเข้าและออกทั้งหมด พิสัยของดัชนีนี้คอจากศูนย์เมื่อผู้มาถึงและผู้จากไปมีจำนวนเท่ากัน และสูงถึงหนึ่งเมื่อการย้ายถิ่นทั้งหมดเป็นไปทางเดียว

• 2. Other denominators may serve to compute the rate, such as the population at the beginning or the end of the period, or the number of person-years lived by the population of the area.
• 5. Also: Index of migration efficiency or efficiency index.

816

สัดส่วนของผู้ย้ายถิ่น¹ได้จากการโยงจำนวนของผู้ย้ายถิ่นในช่วงระยะเวลาหนึ่งไปยังประชากรที่ผู้ย้ายถิ่นไปอยู่หรือที่จากมา เมื่อ สัดส่วนของผู้ย้ายถิ่นออก²ได้จากการหารจำนวนที่รายงานว่าเคลื่อนย้ายออกจากพื้นที่ด้วยประชากรที่อาศัยอยู่ในพื้นที่นั้นเมื่อเริ่มต้นของช่วงเวลา และยังมีชีวิตอยู่เมื่อสิ้นสุดช่วงเวลานั้น ดัชนีนี้วัดความน่าจะเป็นของการเคลื่อนย้ายสำหรับประชากรที่เสี่ยง และในจำนวนประโยชน์หลายอย่าง ดัชนีนี้สามารถนำไปใช้ในการฉายภาพประชากรที่การย้ายถิ่นนำมาพิจารณาแยกต่างหาก แต่ในทางปฏิบัติประชากรอื่นมักนำมาใช้เป็นตัวหารเพื่อคำนวณสัดส่วนของผู้ย้ายถิ่น ในทำนองเดียวกัน สัดส่วนของผู้ย้ายถิ่นเข้า³บางครั้งได้มาจากการหารจำนวนของผู้ย้ายถิ่นเข้าในพื้นที่หนึ่งในช่วงระยะเวลาหนึ่งด้วยประชากรของพื้นที่นั้นเมื่อสิ้นสุดของช่วงเวลานั้น แต่ตัวหารอาจเป็นประชากรเมื่อเริ่มต้นของช่วงเวลานั้น หรือค่าเฉลี่ยของประชากรเมื่อเริ่มต้นและเมื่อสิ้นสุดช่วงเวลานั้นได้ด้วยเช่นกัน สัดส่วนของผู้ย้ายถิ่นเกิดเข้า⁴สามารถคำนวณได้จากข้อมูลเกี่ยวกับสถานที่เกิด ด้วยการหารจำนวนคนที่เกิดนอกพื้นที่นั้นด้วยประชากรที่แจงนับได้ของพื้นที่นั้น สัดส่วนของผู้ย้ายถิ่นเกิดออก⁵สามารถคำนวณได้โดยการหารจำนวนของคนในประเทศหนึ่งที่อาศัยอยู่นอกพื้นที่เกิดของตนด้วยจำนวนรวมของคนที่เกิดในพื้นที่นั้น หรือหารด้วยจำนวนคนที่ยังอาศัยอยู่ที่นั้น เมื่อทราบลักษณะของผู้ย้ายถิ่นอย่างเช่น อายุ (322-1) อาชีพ (352-2) หรือ ระดับการศึกษา (342-1) ดัชนีความแตกต่างของการย้ายถิ่น⁶ใช้เพื่อแสดงให้เห็นความแตกต่างของผู้ย้ายถิ่นกับประชากรอื่นในถิ่นปลายทาง ดัชนีนี้เท่ากับสัดส่วนของผู้ย้ายถิ่นในประชากรทั้งหมด ดัชนีความแตกต่างของการย้ายถิ่นมีค่าเท่ากับศูนย์เมื่อประชากรที่มีลักษณะอย่างหนึ่งมีพฤติกรรมการย้ายถิ่นเหมือนกับประชากรอื่นๆ ศัพท์คำว่า กระบวนการคัดสรรของการย้ายถิ่น⁷แสดงการเปรียบเทียบระหว่างผู้ย้ายถิ่นเข้ากับประชากรที่ผู้ย้ายถิ่นจากมาที่พื้นที่ต้นทาง (801-4) เมื่อเปรียบเทียบลักษณะของผู้ย้ายถิ่นเข้า กับลักษณะของประชากรที่ถิ่นที่มาถึง (801-5) บางที่ใช้ศัพท์ว่าความแตกต่างของการย้ายถิ่น ^8* หรือความแตกต่างการย้ายถิ่น ^8*

• 7. For example, the selectivity of migration from Mexico was decreasing because differences in characteristics between migrants and nonmigrants fade over time; also the origins of Mexican immigrants was increasingly diverse because of the spread of Mexican migration networks in the USA.

817

Longitudinal migration analysis¹ requires information on the successive moves of an individual over time, information which is normally available only from population registers (213-1) or retrospective surveys (203-8). Several refined measures of migration are available from this type of data, such as a first migration probability², defined as the probability that a group of non-migrants³ aged x will be involved in migration for the first time before reaching age x + n . These probabilities can be used to calculate a non-migrant table⁴. The latter, when combined with a life table (432-3) will lead to a double decrement survivorship schedule of non-migrants⁵. Similarly, migration probabilities by order of move⁶ can be computed, as well as the proportion of migrants of a given order who have not gone on to make a subsequent move within a certain migration defining interval. The all orders migration rate⁷ is the ratio of moves of all orders in a year to the average population size of the cohort (117-2) over the year. The cumulation of these rates for a cohort up to a given date provides an estimate of the mean number of moves⁸ in the absence of mortality. A survivorship schedule can be combined with an age-specific all orders migration table⁹ to estimate the average number of remaining moves for an individual of a given age, given the prevailing mortality.

818

In studying migrants between two areas during a period, one commonly used measure is the index of migration intensity¹, obtained by dividing the number of migrants from area A to area B by the product of the number of inhabitants in B at the end of the period, and the number of inhabitants of A at the beginning of the period who are still alive at the end. This index, divided by the ratio of the total number of migrants to the square of the population of the country, yields a migration preference index². When the numerator is restricted to the net stream of migration, the resulting measure is called an index of net velocity³. The effectiveness of migration streams⁴ is measured by relating the absolute value of the net migration stream to the gross interchange (805-10).

• 1. This index can be interpreted as the probability that two individuals alive at the end of the period selected randomly, one among those residing in area A at the beginning of the period, and the other among those residing in B at the end of the period, will be identical. The availability of data may impose various other denominators.

819

Migration models¹ fall in two broad categories. The first relates migration streams (803-9) between two areas to social, economic or demographic variables. These variables are often classified as push factors² when they characterize repulsion² from the area of origin, as pull factors³ resulting in attraction³ to the area of destination, and as intervening obstacles⁴ between the two areas. The simplest of these models are gravity models⁵: the streams between the two areas are directly proportional to the size of their population, and inversely proportional to the distance⁶ between them, raised to a certain power. Other models consider that the streams are proportional to the opportunities in the area of destination, and inversely proportional to intervening opportunities⁷ between origin and destination. Models in the second broad category are stochastic models (730-5) and refer to individuals rather than to populations; they link the probability of migrating to a certain number of personal characteristics such as age or the previous history of migration.

• 5. Or Pareto-type models.
• 6. Distance can be measured in diverse ways: a straight line, the route, the number of intervening areas, etc.