พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาษา ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ภาษาไทย

ข้อความปฏิเสธความรับผิดชอบ : ผู้สนับสนุนทั้งหลายของดีโมพีเดียไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยกับความหมายของศัพท์ต่างๆ ที่อยู่ในพจนานุกรมฉบับปรังปรุงนี้ พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาพ ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ยังอยู่่ระหว่างการดำเนินงาน หากต้องการเสนอข้อคิดเห็นใดๆ กรุณาใช้พื้นที่อภิปราย

701

ปฏิกิริยาของภาวะเจริญพันธุ์ ภาวะการตาย และการย้ายถิ่นนำไปสู่การพิจารณาเรื่อง การเพิ่มประชากร¹ เป็นการสะดวกที่จะมองว่า การลดลงของประชากร²เป็น การเพิ่มเชิงลบ³ อาจแยกความแตกต่างระหว่าง ประชากรปิด⁴ซึ่งเป็นประชากรที่ไม่มีทั้งการย้ายถิ่นเข้าและการย้ายถิ่นออกและการเพิ่มของประชากรนั้นทั้งหมดขึ้นอยู่กับความแตกต่างระหว่างการเกิดและการตาย กับ ประชากรเปิด⁵ซึ่งอาจมีการย้ายถิ่น การเพิ่มของประชากรเปิดประกอบด้วย ความสมดุลของการย้ายถิ่น⁶หรือ การย้ายถิ่นสุทธิ⁶ และ การเพิ่มตามธรรมชาติ⁷ซึ่งเป็น ส่วนที่การเกิดมากกว่าการตาย⁸ บางครั้งเรียกว่า ความสมดุลของการเกิดและการตาย⁸

• 1. การเพิ่มประชากรเป็นศูนย์หมายถึงประชากรที่มีขนาดไม่เปลี่ยนแปลง

702

อัตราส่วนของการเพิ่มทั้งหมดในช่วงเวลาหนึ่งต่อประชากรเฉลี่ยของช่วงเวลานั้นเรียกว่า อัตราเพิ่ม¹ ในบางครั้งอัตรานี้คำนวณด้วยประชากรเมื่อเริ่มต้นของช่วงเวลามากกว่าใช้ประชากรเฉลี่ยเป็นตัวหาร เมื่อศึกษาการเพิ่มประชากรประชากรนานกว่าหนึ่งปีปฏิทิน อาจคำนวณ อัตราเพิ่มต่อปีเฉลี่ย² ในการคำนวณอัตรานี้บางครั้งจะสมมุติว่าประชากรขึ้นอยู่กับ การเพิ่มเชิงชี้กำลัง³ในช่วงเวลานั้น และจะถือว่าเวลาเป็นตัวแปรต่อเนื่อง ขนาดของ ประชากรเชิงชี้กำลัง⁴จะเพิ่มขึ้นเป็นฟังก์ชันเอ๊กซ์โปเนนเชียลของเวลา อัตราเพิ่มเชิงชี้กำลัง⁵เท่ากับ อัตราฉับพลันของการเพิ่ม⁵ อัตราส่วนของการเพิ่มตามธรรมชาติ (701-7) ต่อประชากรเฉลี่ยในช่วงระยะเวลาหนึ่งเรียกว่า อัตราอย่างหยาบของการเพิ่มตามธรรมชาติ⁶ และมีค่าเท่ากับความแตกต่างระหว่างอัตราเกิดอย่างหยาบและอัตราตายอย่างหยาบ ดัชนีชีพ⁷เป็นอัตราส่วนของจำนวนของการเกิดต่อจำนวนของการตายในช่วงระยะเวลาหนึ่ง แต่ดัชนีนี้ไม่ค่อยมีการใช้กันแล้ว

• 3. เมื่อเวลาถูกกระทำให้เป็นตัวแปรไม่ต่อเนื่อง การเพิ่มที่อ้างถึงเป็นการเพิ่มเชิงเรขาคณิต
• 4. บางครั้งเรียกว่าประชากรแบบมัลทัส แต่คำนี้ยังกำกวมอยู่ในนัยยะทางสังคมวิทยา (ดู 906-1)

703

It can be shown that when a closed population (701-4) is subjected to constant age-specific fertility and mortality rates (631-8; 412-1) for a sufficiently long period of time, its annual rate of increase will tend to become constant. This constant rate of increase is called the intrinsic rate of natural increase¹, and a population which has reached this stage is called a stable population². The proportion of persons in different age groups in such a population will be constant, i.e., the population will have a stable age distribution³. This stable age distribution is independent of the initial age distribution⁴ and depends only on the fertility and mortality rates that are kept constant. Human populations never reach exact stability in practice, as fertility and mortality rates constantly change, but the computation of a stable population as a model and of its intrinsic rates may provide an index of the growth potential⁵ of a set of age-specific fertility rates. A stable population in which the intrinsic rate of natural increase is zero is called a stationary population⁶. In such a population the numbers in a given age group are equal to the integral of the survivorship function (431-3) of the life tables taken between the upper and lower age limits of the group, multiplied by a factor of proportionality common to all age groups. A quasi-stable population⁷ is a formerly stable population with constant fertility and gradually changing mortality. A logistic population⁹ is a population growing in accordance with the logistic law¹⁰ of growth, i.e., a population in which the growth rate decreases as a linear function of the population already alive and which will tend asymptotically to an upper limit.

• 1. The intrinsic rate, also called by its inventor Lotka, the true rate of natural increase, is equal to the difference between the intrinsic birth rate (or stable birth rate) and the intrinsic death rate (or stable death rate).
• 2. Stable, adj. - stability, n. - stabilize, v.
  Stable population analysis uses the properties of stable population models to estimate various characteristics of real populations.
• 6. Stationary, adj. - stationarity, n.