พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาษา ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ภาษาไทย

ข้อความปฏิเสธความรับผิดชอบ : ผู้สนับสนุนทั้งหลายของดีโมพีเดียไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยกับความหมายของศัพท์ต่างๆ ที่อยู่ในพจนานุกรมฉบับปรังปรุงนี้ พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาพ ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ยังอยู่่ระหว่างการดำเนินงาน หากต้องการเสนอข้อคิดเห็นใดๆ กรุณาใช้พื้นที่อภิปราย

501

การศึกษาเกี่ยวกับ ภาวะสมรส¹จะเกี่ยวกับความถึ่ของ การแต่งงาน² นั่นคือ การอยู่เป็นคู่³ระหว่างเพศตรงข้ามกันซึ่งเกี่ยวข้องกับสิทธิและข้อผูกพันที่กำหนดไว้โดยกฎหมายหรือประเพณี เกี่ยวกับลักษณะของบุคคลอยู่รวมกันในการแต่งงาน และเกี่ยวกับการแยกกันของคู่เช่นนั้น การศึกษาเรื่องนี้อาจขยายต่อไปให้รวมถึงการศึกษาเกี่ยวกับการอยู่เป็นคู่ฉันท์สามีภรรยา (503-8) รูปแบบอื่นๆ เมื่อความถี่ของการอยู่เป็นคู่เช่นนั้นทำให้เกิดความจำเป็นที่จะต้องรวมไว้ด้วย การแต่งงาน⁴ หรือ การสมรส⁴เป็นพิธีการที่กำหนดขึ้นโดยกฎหมายหรือประเพณีซึ่งทำให้การอยู่เป็นคู่ระหว่างผู้ชายกับผู้หญิงเช่นนั้นเรียกว่า คู่ครอง⁵ ได้แก่ สามี⁶และ ภรรยา⁷ คู่ครองที่อยู่ด้วยกันเรียกว่า คู่แต่งงาน⁸

• 6. ผู้ชายเมื่อขณะการแต่งงานเรียกเจ้าบ่าว
• 7. ผู้หญิงเมื่อขณะการแต่งงานเรียกเจ้าสาว

502

กฎหมายแต่งงาน¹ หรือ ประเพณีแต่งงาน²แตกต่างกันไปในแต่ละสังคม สังคมที่บุคคลหนึ่งอาจแต่งงานกับบุคคลเพศตรงข้ามได้เพียงคนเดียวเรียกว่า การมีคู่ครองคนเดียว³ สังคมที่บุคคลหนึ่งอาจแต่งงานกับหลายคนพร้อมๆ กันเรียกว่า การมีคู่ครองหลายคน⁴ มีความแตกต่างระหว่างสังคม การมีสามีหลายคน⁵ซึ่งผู้หญิคนหนึ่งอาจมีสามีหลายคน กับสังคม การมีภรรยาหลายคน⁶ซึ่งผู้ชายคนหนึ่งอาจมีภรรยาหลายคน ศัพท์คำว่า"การมีคู่ครองหลายคน"มักใช้ในความหมายของการมีภรรยาหลายคน

503

ในบางประเทศการอยู่เป็นคู่ทางกฎหมายจะทำได้โดย การแต่งงานทางพลเรือน¹ที่กระทำโดยเจ้าหน้าที่ของรัฐเท่านั้น ในบางประเทศ การแต่งงานทางศาสนา²ที่เป็นไปตามกฎของศาสนาได้รับว่ามีผลในทางกฎหมาย อาจต้องมีวิธีการยอมรับทางกฎหมายและทางสังคมภายใต้เงื่อนไขต่างๆ ในแต่ละประเทศเพื่อคู่อยู่กินด้วยกันซึ่งไม่มีพิธีการทางกฎหมายหรือทางศาสนาเคร่งครัดมีความมั่นคงขึ้น ตัวอย่างเช่น การแต่งงานเชิงประเพณี³ หรือ การแต่่งงานโดยกฎที่ยอมรับ³ตามประเพณีท้องถิ่น ประเภทของความสัมพันธ์แบบต่างๆ และการยอมรับทางสังคมระดับต่างๆ นัยยะในศัพท์ที่ใช้กับการอยู่เป็นคู่แบบต่างๆ แต่ความสำคัญของคำเหล่านี้ผันแปรแตกต่างกันอย่างมากในแต่ละประเทศ ศัพท์คำว่า การอยู่เป็นคู่แบบสมยอม⁴มีนัยยะว่าคู่อยู่กินนั้นได้รับการยอมรับทางสังคม ศัพท์คำว่า การแต่งงานฉันท์เพื่อน⁴ก็มีความหมายคล้ายๆ กันนั้น ศัพท์คำว่า การอยู่เป็นคู่แบบเสรี⁵ และ การอยู่เป็นคู่ชั่วคราว⁶ ทั้งสองคำนี้มีนัยยะว่าคู่อยู่กินนั้นไม่เป็นการถาวร ซึ่งอาจรวมหรือไม่รวม การอยู่กินด้วยกัน⁷ไว้ด้วยก็ได้ บุคคลสองคนเพศตรงข้ามกันอยู่ด้วยกันแบบเป็นคู่มั่นคง ไม่ว่าจะตามกฎหมายหรือไม่เรียกว่า คู่⁸ ศัพท์คำว่า การอยู่เป็นคู่เยี่ยงสามีภรรยา⁸ใช้โดยนักประชากรศาสตร์เพื่อรวบรวมการอยู่เป็นคู่ทั้งที่ตามกฎหมายและพวกที่อยู่เป็นคู่มั่นคงที่ไม่ตามกฎหมาย

• 3. การเป็นภรรยาน้อย (concubinage) การอยู่กินอยางไม่ถูกต้องตามกฎหมายประเภทหนึ่ง ภรรยาน้อยในความหมายที่จำกัดคือผู้หญิงที่มีสถานภาพการแต่งงานที่ยอมรับกันแล้วว่าด้อยกว่าภรรยาที่ได้รับการยอมรับตามกฎหมาย โดยเฉพาะในสังคมที่ผู้ชายสามารถมีภรรยาได้หลายคน (polygynous) ในบางสังคม คำว่าภรรยาน้อยบางครั้งใช้อย่างหลวมๆ เพื่อหมายถึงผู้หญิงคนอื่นที่ไม่ใช่ภรรยาที่อยู่กินกับผู้ชาย ทุกวันนี้นิยมใช้ศัพท์คำว่าเพื่อนใจ หรือเพื่อนมากกว่า

504

ในหลายประเทศ อายุแต่งงานต่ำสุด¹กำหนดไว้โดยกฎหมาย อายุขั้นต่ำแตกต่างกันไปในแต่ละประเทศและอาจแตกต่างกันระหวางเพศทั้งสอง การแต่งงานในกลุ่มคนที่มีสายเลือดใกล้ชิดกันเรียกว่าเป็น การแต่งงานแบบร่วมสายโลหิตเดียวกัน² และโดยทั่วไปจะถูกห้ามโดยกฎหมายหรือโดยประเพณี บุคคลผู้ถูกห้ามมิให้แต่งงานกันด้วยเหตุผลนี้กล่าวได้ว่าอยู่ภายใน ระดับของการร่วมสายโลหิต³ที่ถูกห้าม

505

ในบางประเทศ หมายแจ้งการแต่งงาน¹ หรือ เจตนาแต่งงาน¹เป็นสิ่งจำเป็นก่อนที่จะมีการแต่งงาน (501-4) เป็นการแจ้งต่อสาธารณะให้บุคคลที่สนใจซึ่งอาจคัดค้านการแต่งงานนั้นถ้ามีเหตุผลที่จะทำเช่นนั้น ในหลายประเทศ ใบอนุญาตแต่งงาน²ต้องได้รับก่อนที่จะมีพิธีแต่งงาน ปรกติ ใบทะเบียนสมรส³จะนำส่งให้แก่ คู่แต่งงานใหม่⁴หลังจากพิธีกรรม ความสมบูรณ์ของการแต่งงาน⁵เกิดขึ้น หรือการแต่งงานได้สำเร็จบริบูรณ์เมื่อคู่แต่งงานได้มีความสัมพันธ์ทางเพศกันแล้ว

• 1. ก่อนที่จะมีพิธีแต่งงาน คู่สมรสในอนาคตจะหมั้น หรือทำสัญญา (betrothed) กันไว้ก่อน ศัพท์คำนี้มาจากประเพณีที่มีการหมั้น หรือการทำสัญญาว่าจะแต่งงาน (betrothal) ซึ่งจะมีการแลกเปลี่ยนอย่างเป็นทางการในเรื่องสัญญาที่จะแต่งงานกัน

506

การแต่งงานในกลุ่ม¹คงอยู่ในที่ทั้งคู่แต่งงานอยู่ในกลุ่มเดียวกัน (เช่น เผ่า วงศ์ตระกูล) ศัพท์คำนี้ใช้เพื่อหมายถึงความโน้มเอียงที่คู่แต่งงานจะเป็นสมาชิกของกลุ่มพื้นที่ทางภูมิศาสตร์ หรือกลุ่มสังคมเดียวกัน หรือ กลุ่มคนที่แยกออกต่างหาก² ซึ่งโดยทั่วไปจะมีขนาดจำกัด ลักษณะหรือความโน้มเอียงในทางตรงข้ามเรียกว่า การแต่งงานนอกกลุ่ม³ การแต่งงานผสม⁴คือการแต่งงานระหว่างบุคคลที่มีสัญชาติต่างกัน เชื้อชาติต่างกัน ศาสนาต่างกัน ฯลฯ เมื่อการแต่งงานเป็นการจับคู่ระหว่างบุคคลที่มีลักษณะเหมือนกันทางสังคม ทางกายภาพ หรือทางจิตใจ จะเรียกว่า การแต่งงานสมลักษณ์⁵ ตรงข้ามกับคำนี้เรียกว่า การแต่งงานต่างลักษณ์⁶