The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience
พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาษา ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ภาษาไทย
ผลต่างระหว่างรุ่นของ "42"
(→424) |
(No NewTextTerm in Thai) |
||
| (ไม่แสดง 10 รุ่นระหว่างกลางโดยผู้ใช้ 1 คน) | |||
| แถว 9: | แถว 9: | ||
=== 420 === | === 420 === | ||
| − | การสึกษาเรื่อง{{TextTerm|ภาวะเจ็บป่วย|1|420}}เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบศึกษา{{TextTerm|การเจ็บไข้|2|420}} {{TextTerm|การเป็นโรค|2|420|2}} {{TextTerm|สุขภาพไม่ดี|2|420|3}} หรือ{{TextTerm|โรค|2|420|4}}ในประชากร ทำการศึกษาเรื่องนี้ใน 2 แง่มุม คือ{{TextTerm|อุบัติการณ์ของโรค|3|420}} และ{{TextTerm|ความชุกของโรค|4|420}}เป็นไปตามคำถามว่าจะพิจารณา{{TextTerm|กรณีที่เป็นโรค|5|420}}รายใหม่ หรือจะพิจารณาจำนวนกรณีที่เป็นโรคที่มีอยู่แล้ว ณ เวลาหนึ่ง การรวบรวม{{TextTerm|สถิติภาวะเจ็บป่วย|6|420}}มีอุปสรรคอยู่ที่การขาดเครื่องชี้ความแตกต่างระหว่างสุขภาพดีกับ{{TextTerm|สภาพความเจ็บป่วย|7|420}} {{TextTerm| | + | การสึกษาเรื่อง{{TextTerm|ภาวะเจ็บป่วย|1|420}}เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบศึกษา{{TextTerm|การเจ็บไข้|2|420}} {{TextTerm|การเป็นโรค|2|420|2}} {{TextTerm|สุขภาพไม่ดี|2|420|3}} หรือ{{TextTerm|โรค|2|420|4}}ในประชากร ทำการศึกษาเรื่องนี้ใน 2 แง่มุม คือ{{TextTerm|อุบัติการณ์ของโรค|3|420}} และ{{TextTerm|ความชุกของโรค|4|420}}เป็นไปตามคำถามว่าจะพิจารณา{{TextTerm|กรณีที่เป็นโรค|5|420}}รายใหม่ หรือจะพิจารณาจำนวนกรณีที่เป็นโรคที่มีอยู่แล้ว ณ เวลาหนึ่ง การรวบรวม{{TextTerm|สถิติภาวะเจ็บป่วย|6|420}}มีอุปสรรคอยู่ที่การขาดเครื่องชี้ความแตกต่างระหว่างสุขภาพดีกับ{{TextTerm|สภาพความเจ็บป่วย|7|420}} {{TextTerm|โรควิทยา|8|420}} และ {{TextTerm|โรคศาสตร์|9|420}} ช่วยได้มากในการจำแนกประเภทและคำอธิบายโรคต่างๆ |
=== 421 === | === 421 === | ||
| − | {{TextTerm|สถิติสาธารณสุข|1|421}} | + | {{TextTerm|สถิติสาธารณสุข|1|421}}ครอบคลุมสถิติภาวะเจ็บป่วย และยังรวมทุกแง่ของสุขภาพอนามัยของประชากรด้วย และโดยทั่วไปจะรวมสถิติของ{{TextTerm|ภาวะการตายรายสาเหตุ|2|421}} การจำแนกประเภทของการตายโดย{{TextTerm|สาเหตุการตาย|3|421}}ทำได้ยากเพราะในหลายกรณีอาจไม่มี{{TextTerm|เอกสาเหตุการตาย|4|421|OtherIndexEntry=สาเหตุการตายเดี่ยว}} แต่มี{{TextTerm|พหุสาเหตุการตาย|5|421|OtherIndexEntry=หลายสาเหตุการตาย}} หรือ{{TextTerm|สาเหตุการตายร่วม|5|421|2}} เมื่อมีกรณีเช่นนี้ เราอาจแยกความแตกต่างระหว่าง{{TextTerm|สาเหตุสุดท้ายของการตาย|6|421}}กับ{{TextTerm|สาเหตุแท้จริงของการตาย|7|421}} หรือ ดูที่ปัญหาจากความเห็นที่แตกต่างโดยอาจแยกความแตกต่างระหว่าง{{TextTerm|สาเหตุปฐมภูมิของการตาย|8|421|OtherIndexEntry=สาเหตุประถมภูมิของการตาย}} หรือ{{TextTerm|สาเหตุหลักของการตาย|8|421|2}} กับ{{TextTerm|สาเหตุทุติยภูมิของการตาย|9|421}} {{TextTerm|สาเหตุบางส่วนของการตาย|9|421|2}} หรือ{{TextTerm|สาเหตุร่วมของการตาย|9|421|3}} {{TextTerm|อัตราตายรายสาเหตุ|10|421}} โดยทั่วไปแสดงเป็นอัตราต่อประชากร 100,000 คน อัตราส่วนของจำนวนการตายจากสาเหตุเฉพาะหนึ่งต่อจำนวนการตายจากสาเหตุทั้งหมดเรียกว่า{{TextTerm|อัตราส่วนการตายเฉพาะสาเหตุ|11|421}} อัตราส่วนเช่นนี้ที่คำนวณสำหรับเฉพาะกลุ่มอายุหรือประชากรทั่วไปให้ข้อมูลของ {{TextTerm|โครงสร้างของสาเหตุการตาย|12|421}}ที่ซ่อนอยู่ |
=== 422 === | === 422 === | ||
การตายหรือ{{NonRefTerm|ภาวะพิการ}} ({{RefNumber|42|6|2}}) อาจเป็นผลมาจาก{{NonRefTerm|โรค}} ({{RefNumber|42|0|2}}) หรือ{{TextTerm|การบาดเจ็บ|1|422}} หรือ{{TextTerm|การเป็นพิษ|2|422}} การบาดเจ็บอาจเนื่องมาจาก{{TextTerm|อุบัติเหตุ|3|422}} หรือ{{TextTerm|ความรุนแรง|4|422}} ในกรณีของความรุนแรง เป็นเรื่องปรกติที่จะแยกความแตกต่างระหว่าง{{TextTerm|การฆ่าตัวตาย|5|422}}และ{{TextTerm|ความพยายามฆ่าตัวตาย|5|422|2}} {{TextTerm|ฆาตกรรม|6|422}} และ{{TextTerm|การตายหรือการบาดเจ็บอันเนื่องมาจากปฎิบัติการแห่งสงคราม|7|422}} | การตายหรือ{{NonRefTerm|ภาวะพิการ}} ({{RefNumber|42|6|2}}) อาจเป็นผลมาจาก{{NonRefTerm|โรค}} ({{RefNumber|42|0|2}}) หรือ{{TextTerm|การบาดเจ็บ|1|422}} หรือ{{TextTerm|การเป็นพิษ|2|422}} การบาดเจ็บอาจเนื่องมาจาก{{TextTerm|อุบัติเหตุ|3|422}} หรือ{{TextTerm|ความรุนแรง|4|422}} ในกรณีของความรุนแรง เป็นเรื่องปรกติที่จะแยกความแตกต่างระหว่าง{{TextTerm|การฆ่าตัวตาย|5|422}}และ{{TextTerm|ความพยายามฆ่าตัวตาย|5|422|2}} {{TextTerm|ฆาตกรรม|6|422}} และ{{TextTerm|การตายหรือการบาดเจ็บอันเนื่องมาจากปฎิบัติการแห่งสงคราม|7|422}} | ||
| − | {{Note|6| | + | {{Note|6| ในทางกฏหมายอาจเป็น {{NoteTerm|ถูกฆ่าตาย}} หรือ{{NoteTerm|การฆ่าคนโดยไม่ไตร่ตรองไว้ก่อน}} }} |
| − | {{Note|7| เรียกอย่างย่อเป็น{{NoteTerm|การตายจากสงคาม}} | + | {{Note|7| เรียกอย่างย่อเป็น{{NoteTerm|การตายจากสงคาม}} และ{{NoteTerm|การบาดเจ็บจากสงคราม}} }} |
=== 423 === | === 423 === | ||
{{TextTerm|โรคประจำถิ่น|1|423}}เป็นปัจจัยหนึ่งที่กระทบต่อประชากรบางส่วนอยู่ตลอดเวลา แตกต่างจาก{{TextTerm|การระบาด|2|423}}ซึ่งแพร่กระจายไปอย่างรวดเร็วแล้วก็หายไปภายในระยะเวลาสั้นๆ เมื่อมันเกิดขึ้นในหลายๆ ประเทศก็เรียกว่า {{TextTerm|การแพร่ระบาด|3|423}} {{TextTerm|โรคติดเชื้อ|4|423}}หรือ{{TextTerm|โรคติดต่อ|4|423|2}}บางโรคได้รับความสนใจเป็นพิเศษ เพราะมันสามารถติดต่อไปยังผู้คนจำนวนมากภายในระยะเวลาค่อนข้างสั้น ในกรณีเช่นนั้น เราพูดถึง{{TextTerm|โรคระบาด|5|423|IndexEntry=โรคระบาด}} และ{{TextTerm|สถิติวิทยาการระบาด|6|423}}พิเศษจะถูกเก็บรวบรวมเพื่อแสดงอุบัติการณ์เหล่านั้น เราอาจได้รับข้อมูลเกี่ยวกับโรคระบาดเหล่านี้ในประเทศต่างๆ เพราะว่าในหลายประเทศมีการออกกฎหมายบังคับให้รายงานโรคเหล่านั้น จึงเรียกโรคเหล่านั้นว่า{{TextTerm|โรคที่ต้องแจ้งความ|7|423|IndexEntry=โรคที่ต้องแจ้งความ}} บางครั้งแยกความแตกต่างระหว่าง{{TextTerm|โรคเรื้อรัง|8|423|IndexEntry=โรคเรื้อรัง}}กับ{{TextTerm|โรคเฉียบพลัน|9|423|IndexEntry=โรคเฉียบพลัน}} ศัพท์ทั้งสองนี้ไม่มีนิยามแน่ชัด แต่เข้าใจกันโดยทั่วไปว่าโรคเฉียบพลันหมายถึงโรคที่เป็นอย่างกระทันหันและเป็นอยู่ในช่วงเวลาสั้นๆ ในขณะที่โรคเรื้อรังเป็นโรคที่เกิดขึ้นอย่างช้าๆ และเป็นอยู่ในช่วงเวลานานและมักจะเป็นสาเหตุให้เกิดความพิการเป็นเวลานาน | {{TextTerm|โรคประจำถิ่น|1|423}}เป็นปัจจัยหนึ่งที่กระทบต่อประชากรบางส่วนอยู่ตลอดเวลา แตกต่างจาก{{TextTerm|การระบาด|2|423}}ซึ่งแพร่กระจายไปอย่างรวดเร็วแล้วก็หายไปภายในระยะเวลาสั้นๆ เมื่อมันเกิดขึ้นในหลายๆ ประเทศก็เรียกว่า {{TextTerm|การแพร่ระบาด|3|423}} {{TextTerm|โรคติดเชื้อ|4|423}}หรือ{{TextTerm|โรคติดต่อ|4|423|2}}บางโรคได้รับความสนใจเป็นพิเศษ เพราะมันสามารถติดต่อไปยังผู้คนจำนวนมากภายในระยะเวลาค่อนข้างสั้น ในกรณีเช่นนั้น เราพูดถึง{{TextTerm|โรคระบาด|5|423|IndexEntry=โรคระบาด}} และ{{TextTerm|สถิติวิทยาการระบาด|6|423}}พิเศษจะถูกเก็บรวบรวมเพื่อแสดงอุบัติการณ์เหล่านั้น เราอาจได้รับข้อมูลเกี่ยวกับโรคระบาดเหล่านี้ในประเทศต่างๆ เพราะว่าในหลายประเทศมีการออกกฎหมายบังคับให้รายงานโรคเหล่านั้น จึงเรียกโรคเหล่านั้นว่า{{TextTerm|โรคที่ต้องแจ้งความ|7|423|IndexEntry=โรคที่ต้องแจ้งความ}} บางครั้งแยกความแตกต่างระหว่าง{{TextTerm|โรคเรื้อรัง|8|423|IndexEntry=โรคเรื้อรัง}}กับ{{TextTerm|โรคเฉียบพลัน|9|423|IndexEntry=โรคเฉียบพลัน}} ศัพท์ทั้งสองนี้ไม่มีนิยามแน่ชัด แต่เข้าใจกันโดยทั่วไปว่าโรคเฉียบพลันหมายถึงโรคที่เป็นอย่างกระทันหันและเป็นอยู่ในช่วงเวลาสั้นๆ ในขณะที่โรคเรื้อรังเป็นโรคที่เกิดขึ้นอย่างช้าๆ และเป็นอยู่ในช่วงเวลานานและมักจะเป็นสาเหตุให้เกิดความพิการเป็นเวลานาน | ||
| − | {{Note|4| {{NoteTerm| | + | {{Note|4| {{NoteTerm|การติดเชื้อ}} (infection) ศัพท์คำว่า{{NoteTerm|โรคติดต่อ (communicable disease) โรคติดต่อทางสัมผัส (contagious disease)}} และ{{NoteTerm|โรคติดเชื้อ (infectious disease)}} มีความหมายไม่เหมือนกัน contagious disease เป็นโรคที่ติดต่อจากคนสู่คนเท่านั้น ฉะนั้นโรคมาเลเรียจึงเป็นโรคติดต่อ (communicable disease) แต่ไม่ใช่โรคติดต่อจากคนสู่คน (contagious disease) ยิ่งกว่านั้น โรคติดเชื้อบางโรคก็ไม่เป็นโรคติดต่อ}} |
| − | {{Note|6| {{NoteTerm| | + | {{Note|6| {{NoteTerm|วิทยาการระบาด}} (epidemiology) ศาสตร์ที่เกี่ยวกับการระบาดของโรค {{NoteTerm|นักระบาดวิทยา}}คือผู้เชี่ยวชาญในวิทยาการระบาด ความหมายของศัพท์คำนี้ได้ขยายออกไปอย่างมาก ปัจจุบันวิทยาการระบาดครอบคลุมการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปรากฏการณ์ทางการแพทย์และชีววิทยากับปัจจัยต่างๆ อย่างเช่น ยาสูบในการศึกษา "วิทยาการระบาดของมะเร็งปอด" หรือความหมายอีกด้านหนึ่ง เช่นการวิเคราะห์ทางสถิติของความผันแปรเชิงภูมิศาสตร์ในปรากฏการณ์ทางสุขภาพ}} |
=== 424 === | === 424 === | ||
| − | นักประชากรศาสตร์ให้ความสนใจเป้นพิเศษต่อบางลักษณะของภาวะการตาย {{TextTerm|ภาวะการตายภายใน|1|424}}ซึ่งเป็นผลมาจากพื้นฐานทางพันธุกรรมของบุคคล {{TextTerm|การผิดรูปแต่กำเนิด|2|424|IndexEntry=การผิดรูปแต่กำเนิด}} การบาดเจ็บที่เชื่อมโยงกับการเกิด หรือโรคที่อวัยวะเสื่อมสภาพเนื่องมาจากอายุสูงขึ้น ตรงข้ามกับ{{TextTerm|ภาวะการตายภายนอก|3|424}}ที่เป็นผลมาจากสาเหตุภายนอก อย่างเช่น โรคติดเชื้อหรือโรคพยาธิ และการบาดเจ็บจากอุบัติเหตุนอกเหนือจากการบาดเจ็บที่เกิดขึ้นกับเด็กในระหว่างการเกิด | + | นักประชากรศาสตร์ให้ความสนใจเป้นพิเศษต่อบางลักษณะของภาวะการตาย {{TextTerm|ภาวะการตายภายใน|1|424}}ซึ่งเป็นผลมาจากพื้นฐานทางพันธุกรรมของบุคคล {{TextTerm|การผิดรูปแต่กำเนิด|2|424|IndexEntry=การผิดรูปแต่กำเนิด}} การบาดเจ็บที่เชื่อมโยงกับการเกิด หรือโรคที่อวัยวะเสื่อมสภาพเนื่องมาจากอายุสูงขึ้น ตรงข้ามกับ{{TextTerm|ภาวะการตายภายนอก|3|424}}ที่เป็นผลมาจากสาเหตุภายนอก อย่างเช่น โรคติดเชื้อหรือโรคพยาธิ และการบาดเจ็บจากอุบัติเหตุนอกเหนือจากการบาดเจ็บที่เกิดขึ้นกับเด็กในระหว่างการเกิด ยังมีความสนใจเป็นพิเศษต่อโรคที่เชื่อมโยงกับการตั้งครรภ์ การคลอด และที่{{TextTerm|เกี่ยวกับการคลอด|4|424}} ภาวะการตายจากสาเหตุเหล่านี้เรียกว่าเป็น{{TextTerm|ภาวะการตายมารดา|5|424}} และ{{TextTerm|อัตราตายมารดา|6|424}}อาจคำนวณเป็นอัตราส่วนของการตายมารดาในปีหนึ่งต่อการเกิดในปีนั้น สัดส่วนของการตายเนื่องจาก{{TextTerm|ชราภาพ|7|424}}ได้รับความสนใจในฐานะเป็นดัชนีการรายงานสาเหตุการตายที่บกพร่อง |
| − | 1 | + | {{Note|1| {{NonRefTerm|ภาวะการตายทารก}} ({{RefNumber|41|0|1}}) สามารถแยกองค์ประกอบเป็น{{NoteTerm|ภาวะการตายทารกภายใน}} และ{{NoteTerm|ภาวะการตายทารกภายนอก}} }} |
| − | {{Note| | + | {{Note|3| เหมือน 1.}} |
| − | + | {{Note|4| ที่{{NoteTerm|เกี่ยวกับการคลอด}}เป็น{{NoteTerm|ช่วงเวลานอนพักฟื้น}}หลังจากการคลอด และภาวะการตายของมารดาระหว่างช่วงเวลานี้เรียกว่า{{NoteTerm|ภาวะการตายหลังคลอด}} }} | |
=== 425 === | === 425 === | ||
| − | + | ลักษณะสามด้านของ{{NonRefTerm|ภาวะเจ็บป่วย}} ({{RefNumber|42|0|1}}) วัดได้ด้วย{{TextTerm|อัตราเจ็บป่วย|1|425|IndexEntry=อัตราเจ็บป่วย}}หรือ{{TextTerm|อัตราส่วนเจ็บป่วย|1|425|2|IndexEntry=อัตราส่วนเจ็บป่วย}} ความถึ่ ระยะเวลาและความรุนแรง ดัชนีเหล่านี้อาจคำนวณสำหรับโรคเฉพาะหรือสำหรับโรคทั้งหมด ดัชนีสองอย่างของความถี่ของสุขภาพไม่ดีได้แก่ {{TextTerm|อัตราอุบัติการณ์|2|425}}ซึ่งหมายถึงจำนวนรายใหม่ของโรคในระหว่างระยะเวลาที่โยงเข้ากับประชากรเฉลี่ย และ{{TextTerm|อัตราความชุก|3|425}}ซึ่งหมายถึงจำนวนรายที่มีอยู่แล้ว ณ ขณะเวลาหนึ่งที่แสดงต่อหน่วยของประชากรเฉลี่ย ไม่ว่าจะเป็น{{TextTerm|ระยะเวลาเฉลี่ยต่อราย|4|425}} หรือ{{TextTerm|อัตราความพิการ|5|425}}ซึ่งเป็น{{TextTerm|จำนวนเฉลี่ยของวันที่เจ็บป่วย|5|425|2}}ต่อคนในประชากร อาจใช้เป็นมาตรวัดของระยะเวลาของการเจ็บป่วย {{TextTerm|อัตรากรณีเสียชีวิต|6|425}}ซึ่งเป็นสัดส่วนของรายที่เสียชีวิตต่อจำนวนรายที่ได้รายงานของโรคใดโรคหนึ่งอาจใช้เป็นดัชนีของความรุนแรงของโรคนั้น | |
| − | {{Note|6| | + | {{Note|6| เป็นการวัด{{NoteTerm|ภาวะความตาย}}ของโรค}} |
=== 426 === | === 426 === | ||
| − | + | {{TextTerm|ความพิการ|1|426}}หมายถึงความบกพร่องทางกาย การทำหน้าที่ หรือทางจิตใจ ซึ่งเป็นผลมาจากความเจ็บป่วย การบาดเจ็บ หรือความผิดรูปแต่กำเนิด เมื่อความพิการไปขัดขวางความสามารถของบุคคลที่จะทำงานหรือมีส่วนร่วมในกิจกรรมปรกติจะหมายถึง{{TextTerm|ความไม่มีความสามารถ|2|426}} หรือ{{TextTerm|การไร้ความสามารถ|2|426|2}} การไร้ความสามารถไม่ว่าจะเป็นเพียงบางส่วนหรือทั้งหมด {{TextTerm|การไร้ความสามารถถาวร|3|426}}หรือ{{TextTerm|ความอ่อนแอ|4|426}}ถาวรหมายถึงเงื่อนไขที่แก้ให้คืนสู่สภาพเดิมไม่ได้ซึ่งให้สิทธิ์เป็น{{TextTerm|ความไม่มีความสามารถทางวิชาชีพ|7|426}} หรือ{{TextTerm|ความไม่มีความสามารถทางการทำงาน|8|426}} ความน่าจะเป็นที่บุคคลสุขภาพดีอายุ x ปีเต็มจะกลายเป็นคนไร้ความสามารถในปีต่อไป หรือในระยะเวลากี่ปีต่อไปนับจากอายุนี้เรียกว่าเป็น{{TextTerm|ความเสี่ยงของการไร้ความสามารถ|5|426}}หรือ{{TextTerm|ความน่าจะเป็นของการไร้ความสามารถ|5|426|2}} อนุกรมของความน่าจะเป็นเหล่านี้สามารถนำมารวมเข้าเป็น{{TextTerm|ตารางการไร้ความสามารถ|6|426}}ซึ่งเป็นการขยายพิเศษจาก{{NonRefTerm|ตารางชีพ}} (cf. §432) | |
==<center><font size=12>* * * </font></center>== | ==<center><font size=12>* * * </font></center>== | ||
รุ่นปัจจุบัน เมื่อ 14:40, 17 สิงหาคม 2556
| ข้อความปฏิเสธความรับผิดชอบ : ผู้สนับสนุนทั้งหลายของดีโมพีเดียไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยกับความหมายของศัพท์ต่างๆ ที่อยู่ในพจนานุกรมฉบับปรังปรุงนี้ พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาพ ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ยังอยู่่ระหว่างการดำเนินงาน หากต้องการเสนอข้อคิดเห็นใดๆ กรุณาใช้พื้นที่อภิปราย |
|
ไปยัง: คำนำสู่ดีโมพีเดีย | คำแนะนำการใช้ | ดาวน์โหลด |
420
การสึกษาเรื่อง ภาวะเจ็บป่วย1เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบศึกษา การเจ็บไข้2 การเป็นโรค2 สุขภาพไม่ดี2 หรือ โรค2ในประชากร ทำการศึกษาเรื่องนี้ใน 2 แง่มุม คือ อุบัติการณ์ของโรค3 และ ความชุกของโรค4เป็นไปตามคำถามว่าจะพิจารณา กรณีที่เป็นโรค5รายใหม่ หรือจะพิจารณาจำนวนกรณีที่เป็นโรคที่มีอยู่แล้ว ณ เวลาหนึ่ง การรวบรวม สถิติภาวะเจ็บป่วย6มีอุปสรรคอยู่ที่การขาดเครื่องชี้ความแตกต่างระหว่างสุขภาพดีกับ สภาพความเจ็บป่วย7 โรควิทยา8 และ โรคศาสตร์9 ช่วยได้มากในการจำแนกประเภทและคำอธิบายโรคต่างๆ
421
สถิติสาธารณสุข1ครอบคลุมสถิติภาวะเจ็บป่วย และยังรวมทุกแง่ของสุขภาพอนามัยของประชากรด้วย และโดยทั่วไปจะรวมสถิติของ ภาวะการตายรายสาเหตุ2 การจำแนกประเภทของการตายโดย สาเหตุการตาย3ทำได้ยากเพราะในหลายกรณีอาจไม่มี เอกสาเหตุการตาย4 แต่มี พหุสาเหตุการตาย5 หรือ สาเหตุการตายร่วม5 เมื่อมีกรณีเช่นนี้ เราอาจแยกความแตกต่างระหว่าง สาเหตุสุดท้ายของการตาย6กับ สาเหตุแท้จริงของการตาย7 หรือ ดูที่ปัญหาจากความเห็นที่แตกต่างโดยอาจแยกความแตกต่างระหว่าง สาเหตุปฐมภูมิของการตาย8 หรือ สาเหตุหลักของการตาย8 กับ สาเหตุทุติยภูมิของการตาย9 สาเหตุบางส่วนของการตาย9 หรือ สาเหตุร่วมของการตาย9 อัตราตายรายสาเหตุ10 โดยทั่วไปแสดงเป็นอัตราต่อประชากร 100,000 คน อัตราส่วนของจำนวนการตายจากสาเหตุเฉพาะหนึ่งต่อจำนวนการตายจากสาเหตุทั้งหมดเรียกว่า อัตราส่วนการตายเฉพาะสาเหตุ11 อัตราส่วนเช่นนี้ที่คำนวณสำหรับเฉพาะกลุ่มอายุหรือประชากรทั่วไปให้ข้อมูลของ โครงสร้างของสาเหตุการตาย12ที่ซ่อนอยู่
422
การตายหรือภาวะพิการ (426-2) อาจเป็นผลมาจากโรค (420-2) หรือ การบาดเจ็บ1 หรือ การเป็นพิษ2 การบาดเจ็บอาจเนื่องมาจาก อุบัติเหตุ3 หรือ ความรุนแรง4 ในกรณีของความรุนแรง เป็นเรื่องปรกติที่จะแยกความแตกต่างระหว่าง การฆ่าตัวตาย5และ ความพยายามฆ่าตัวตาย5 ฆาตกรรม6 และ การตายหรือการบาดเจ็บอันเนื่องมาจากปฎิบัติการแห่งสงคราม7
- 6. ในทางกฏหมายอาจเป็น ถูกฆ่าตาย หรือการฆ่าคนโดยไม่ไตร่ตรองไว้ก่อน
- 7. เรียกอย่างย่อเป็นการตายจากสงคาม และการบาดเจ็บจากสงคราม
423
โรคประจำถิ่น1เป็นปัจจัยหนึ่งที่กระทบต่อประชากรบางส่วนอยู่ตลอดเวลา แตกต่างจาก การระบาด2ซึ่งแพร่กระจายไปอย่างรวดเร็วแล้วก็หายไปภายในระยะเวลาสั้นๆ เมื่อมันเกิดขึ้นในหลายๆ ประเทศก็เรียกว่า การแพร่ระบาด3 โรคติดเชื้อ4หรือ โรคติดต่อ4บางโรคได้รับความสนใจเป็นพิเศษ เพราะมันสามารถติดต่อไปยังผู้คนจำนวนมากภายในระยะเวลาค่อนข้างสั้น ในกรณีเช่นนั้น เราพูดถึง โรคระบาด5 และ สถิติวิทยาการระบาด6พิเศษจะถูกเก็บรวบรวมเพื่อแสดงอุบัติการณ์เหล่านั้น เราอาจได้รับข้อมูลเกี่ยวกับโรคระบาดเหล่านี้ในประเทศต่างๆ เพราะว่าในหลายประเทศมีการออกกฎหมายบังคับให้รายงานโรคเหล่านั้น จึงเรียกโรคเหล่านั้นว่า โรคที่ต้องแจ้งความ7 บางครั้งแยกความแตกต่างระหว่าง โรคเรื้อรัง8กับ โรคเฉียบพลัน9 ศัพท์ทั้งสองนี้ไม่มีนิยามแน่ชัด แต่เข้าใจกันโดยทั่วไปว่าโรคเฉียบพลันหมายถึงโรคที่เป็นอย่างกระทันหันและเป็นอยู่ในช่วงเวลาสั้นๆ ในขณะที่โรคเรื้อรังเป็นโรคที่เกิดขึ้นอย่างช้าๆ และเป็นอยู่ในช่วงเวลานานและมักจะเป็นสาเหตุให้เกิดความพิการเป็นเวลานาน
- 4. การติดเชื้อ (infection) ศัพท์คำว่าโรคติดต่อ (communicable disease) โรคติดต่อทางสัมผัส (contagious disease) และโรคติดเชื้อ (infectious disease) มีความหมายไม่เหมือนกัน contagious disease เป็นโรคที่ติดต่อจากคนสู่คนเท่านั้น ฉะนั้นโรคมาเลเรียจึงเป็นโรคติดต่อ (communicable disease) แต่ไม่ใช่โรคติดต่อจากคนสู่คน (contagious disease) ยิ่งกว่านั้น โรคติดเชื้อบางโรคก็ไม่เป็นโรคติดต่อ
- 6. วิทยาการระบาด (epidemiology) ศาสตร์ที่เกี่ยวกับการระบาดของโรค นักระบาดวิทยาคือผู้เชี่ยวชาญในวิทยาการระบาด ความหมายของศัพท์คำนี้ได้ขยายออกไปอย่างมาก ปัจจุบันวิทยาการระบาดครอบคลุมการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปรากฏการณ์ทางการแพทย์และชีววิทยากับปัจจัยต่างๆ อย่างเช่น ยาสูบในการศึกษา "วิทยาการระบาดของมะเร็งปอด" หรือความหมายอีกด้านหนึ่ง เช่นการวิเคราะห์ทางสถิติของความผันแปรเชิงภูมิศาสตร์ในปรากฏการณ์ทางสุขภาพ
424
นักประชากรศาสตร์ให้ความสนใจเป้นพิเศษต่อบางลักษณะของภาวะการตาย ภาวะการตายภายใน1ซึ่งเป็นผลมาจากพื้นฐานทางพันธุกรรมของบุคคล การผิดรูปแต่กำเนิด2 การบาดเจ็บที่เชื่อมโยงกับการเกิด หรือโรคที่อวัยวะเสื่อมสภาพเนื่องมาจากอายุสูงขึ้น ตรงข้ามกับ ภาวะการตายภายนอก3ที่เป็นผลมาจากสาเหตุภายนอก อย่างเช่น โรคติดเชื้อหรือโรคพยาธิ และการบาดเจ็บจากอุบัติเหตุนอกเหนือจากการบาดเจ็บที่เกิดขึ้นกับเด็กในระหว่างการเกิด ยังมีความสนใจเป็นพิเศษต่อโรคที่เชื่อมโยงกับการตั้งครรภ์ การคลอด และที่ เกี่ยวกับการคลอด4 ภาวะการตายจากสาเหตุเหล่านี้เรียกว่าเป็น ภาวะการตายมารดา5 และ อัตราตายมารดา6อาจคำนวณเป็นอัตราส่วนของการตายมารดาในปีหนึ่งต่อการเกิดในปีนั้น สัดส่วนของการตายเนื่องจาก ชราภาพ7ได้รับความสนใจในฐานะเป็นดัชนีการรายงานสาเหตุการตายที่บกพร่อง
- 1. ภาวะการตายทารก (410-1) สามารถแยกองค์ประกอบเป็นภาวะการตายทารกภายใน และภาวะการตายทารกภายนอก
- 3. เหมือน 1.
- 4. ที่เกี่ยวกับการคลอดเป็นช่วงเวลานอนพักฟื้นหลังจากการคลอด และภาวะการตายของมารดาระหว่างช่วงเวลานี้เรียกว่าภาวะการตายหลังคลอด
425
ลักษณะสามด้านของภาวะเจ็บป่วย (420-1) วัดได้ด้วย อัตราเจ็บป่วย1หรือ อัตราส่วนเจ็บป่วย1 ความถึ่ ระยะเวลาและความรุนแรง ดัชนีเหล่านี้อาจคำนวณสำหรับโรคเฉพาะหรือสำหรับโรคทั้งหมด ดัชนีสองอย่างของความถี่ของสุขภาพไม่ดีได้แก่ อัตราอุบัติการณ์2ซึ่งหมายถึงจำนวนรายใหม่ของโรคในระหว่างระยะเวลาที่โยงเข้ากับประชากรเฉลี่ย และ อัตราความชุก3ซึ่งหมายถึงจำนวนรายที่มีอยู่แล้ว ณ ขณะเวลาหนึ่งที่แสดงต่อหน่วยของประชากรเฉลี่ย ไม่ว่าจะเป็น ระยะเวลาเฉลี่ยต่อราย4 หรือ อัตราความพิการ5ซึ่งเป็น จำนวนเฉลี่ยของวันที่เจ็บป่วย5ต่อคนในประชากร อาจใช้เป็นมาตรวัดของระยะเวลาของการเจ็บป่วย อัตรากรณีเสียชีวิต6ซึ่งเป็นสัดส่วนของรายที่เสียชีวิตต่อจำนวนรายที่ได้รายงานของโรคใดโรคหนึ่งอาจใช้เป็นดัชนีของความรุนแรงของโรคนั้น
- 6. เป็นการวัดภาวะความตายของโรค
426
ความพิการ1หมายถึงความบกพร่องทางกาย การทำหน้าที่ หรือทางจิตใจ ซึ่งเป็นผลมาจากความเจ็บป่วย การบาดเจ็บ หรือความผิดรูปแต่กำเนิด เมื่อความพิการไปขัดขวางความสามารถของบุคคลที่จะทำงานหรือมีส่วนร่วมในกิจกรรมปรกติจะหมายถึง ความไม่มีความสามารถ2 หรือ การไร้ความสามารถ2 การไร้ความสามารถไม่ว่าจะเป็นเพียงบางส่วนหรือทั้งหมด การไร้ความสามารถถาวร3หรือ ความอ่อนแอ4ถาวรหมายถึงเงื่อนไขที่แก้ให้คืนสู่สภาพเดิมไม่ได้ซึ่งให้สิทธิ์เป็น ความไม่มีความสามารถทางวิชาชีพ7 หรือ ความไม่มีความสามารถทางการทำงาน8 ความน่าจะเป็นที่บุคคลสุขภาพดีอายุ x ปีเต็มจะกลายเป็นคนไร้ความสามารถในปีต่อไป หรือในระยะเวลากี่ปีต่อไปนับจากอายุนี้เรียกว่าเป็น ความเสี่ยงของการไร้ความสามารถ5หรือ ความน่าจะเป็นของการไร้ความสามารถ5 อนุกรมของความน่าจะเป็นเหล่านี้สามารถนำมารวมเข้าเป็น ตารางการไร้ความสามารถ6ซึ่งเป็นการขยายพิเศษจากตารางชีพ (cf. §432)
* * *
|
ไปยัง: คำนำสู่ดีโมพีเดีย | คำแนะนำการใช้ | ดาวน์โหลด |
