รุ่นปรับปรุงเมื่อ 10:32, 13 สิงหาคม 2556

340

ประชากรอาจจำแนกออกตาม ภาษา¹ หรือ ภาษาถิ่น²ที่พูดกันอยู่ประจำ มีการแยกความแตกต่างระหว่าง ภาษาแม่³ หรือ ภาษาพูดที่บ้าน³ของบุคคล ซึ่งเป็นภาษาที่ใช้พูดที่บ้านในช่วงวัยเด็ก กับ ภาษาปรกติ⁴ ซึ่งเป็นภาษาที่เขาใช้พูดในชีวิตประจำวัน ความแตกต่างระหว่างภาษาทั้งสองแยกได้ไม่ง่ายนักในหมู่คน สองภาษา⁵ หรือ พหุภาษา⁵ สถิติที่เสนอข้อมูลในหัวข้อเหล่านี้เรียกว่า สถิติของภาษา⁶

• 1. ภาษาศาสตร์ (linguistics) การศึกษาเกี่ยวกับลักษณะ โครงสร้าง กำเนิด และความหมายของภาษาและคำพูดของมนุษย์
• 2. ภาษาท้องถิ่น (dialect) เป็นภาษาที่มีความแตกต่างกันในแต่ละท้องถิ่นในเรื่องแบบแผนของการออกเสียง ไวยากรณ์ และศัพท์

341

สถิติทางศาสนา¹แบ่งประชากรออกตามศาสนาที่คนนับถือ โดยทั่วไปแยกความแตกต่างระหว่าง ศาสนา²หลักกับ นิกาย³ พิธีกรรม⁴ หรือ สำนัก⁵ของศาสนานั้นๆ บุคคลที่ไม่มีศาสนาอาจเรียกตนเองว่าเป็น ผู้ไม่มีศาสนา⁶ ผู้คิดอิสระ⁶ หรือ ผู้ไม่มีพระเจ้า⁶

• 4. พิธีกรรม (rite) อาจใช้ในความหมายของพิธีกรรมทางศาสนา

342

ประชากรมักจำแนกออกตาม สถานภาพทางการศึกษา¹ บุคคลผู้สามารถอ่านและเขียนได้เรียก ผู้รู้หนังสือ² คนที่มีอายุถึงอายุหนึ่งและไม่สามารถอ่านและเขียนได้เรียก ผู้ไม่รู้หนังสือ³ การจบชั้นเรียนหนึ่งหรือระดับหนึ่งแสดงให้เห็นว่าเป็นผู้รู้หนังสือ สถิติความสำเร็จทางการศึกษา⁴จำแนกบุคคลตาม ชั้นเรียนที่จบ⁵ จำนวนปีที่จบการศึกษา⁵ หรือที่ไม่ค่อยใช้กันมากนักคือจำแนกตาม อายุที่ออกจากโรงเรียน⁶ การจำแนกอีกประเภทหนึ่งคือ จำแนกออกตาม วุฒิบัตร⁷ ปริญญาบัตร⁷ หรือ ประกาศนียบัตร⁷ที่ได้รับ หรือจำแนกตามการจัดหลักสูตร การสอน⁸ในแต่ละประเทศ

• 2. สถิติการรู้หนังสือ (literacy statistics) เป็นส่วนหนึ่งของสถิติการศึกษา ซึ่งหมายถึงความสามารถที่อ่านและเขียน อัตราส่วนการรู้หนังสือเป็นสัดส่วนของประชากรที่รู้หนังสือ อีกด้านของอัตราส่วนนี้คืออัตราส่วนการไม่รู้หนังสือ
• 3. การไม่รู้หนังสือ (illiterate) บุคคลที่สามารถอ่านออกแต่เขียนไม่ได้อาจเรียกว่าเป็นผู้กึ่งรู้หนังสือ และบุคคลนั้นบางครั้งก็อาจจัดอยู่ในประเภทผู้รู้หนังสือ และบางครั้งอาจจัดเป็นผู้ไม่รู้หนังสือได้เช่นกัน
• 4. ประชากรวัยเรียน (346-7) มักแยกประเภทโดยชั้นเรียนหรือระดับชั้นที่ลงทะเบียน และข้อมูลการศึกษาที่สำเร็จจึงนำเสนอเฉพาะประชากรที่อายุเลยวัยเรียนตามปรกติมาแล้ว

343

ระบบการศึกษา¹หมายรวมสถาบันทั้งหมดทั้งของรัฐและเอกชนที่ทำการสอนอยู่ในประเทศ เมื่อสถาบันการศึกษาทั้งสองประเภทมีอยู่ในประเทศหนึ่ง จะแยกความแตกต่างระหว่าง การศึกษาของรัฐ² กับ การศึกษาของเอกชน³ หลังจาก การศึกษาก่อนวัยเรียน⁴แล้ว ปรกติจะแยกระหว่าง ระดับการศึกษา⁵สามระดับซึ่งเรียงลำดับขึ้นไปดังนี้ ประถมศึกษา⁶ มัธยมศึกษา⁷ซึ่งมักแยกออกเป็นหลาย รอบ⁸ หรือหลาย สาขาวิชา⁸ กับ การศึกษาสูงขึ้นไป⁹ ในการศึกษาสูงขึ้นไปรวมถึงหลักสูตรการศึกษาซึ่งนำไปสู่ ปริญญามหาวิทยาลัย¹¹ การศึกษาวิชาชีพ¹² หรือ อาชีวศึกษา¹²อาจให้ได้ในระดับมัธยมศึกษาหรือระดับการศึกษาสูงขึ้นไป

344

ประเภทของ สถาบันทางการศึกษา¹ และชื่อของสถาบันเหล่านั้นขึ้นอยู่กับระบบการศึกษาเฉพาะของแต่ละประเทศ การศึกษาก่อนวัยเรียน (343-4) มีอยู่ใน โรงเรียนเด็กเล็ก² หรือ โรงเรียนอนุบาล² สถาบันที่ให้ทั้งสามระดับการศึกษา (343-5) ดังที่ได้เอ่ยถึงข้างต้นปรกติจะเรียกตามลำดับดังนี้ โรงเรียนประถมศึกษา³ หรือ โรงเรียนชั้นประถม³ โรงเรียนมัธยมศึกษา⁴ และ วิทยาลัย⁵ หรือ มหาวิทยาลัย⁵ สถาบันการศึกษาระดับสูงขึ้นไปอาจมี โรงเรียนอาชีวะ⁶อีกหลายชนิด การศึกษาวิชาชีพ (343-12) จัดให้เป็นศูนย์การเรียนรู้ ^7* โรงเรียนวิชาชีพ ^8* วิทยาลัยวิชาชีพ ^9* สถาบันทางวิชาชีพ ^10* และสถาบันการศึกษา ^11*

• 5. คำว่าวิทยาลัย (college) มีหลายความหมาย วิทยาลัย (university college) อาจเป็นสถาบันการเรียนขั้นสูงขึ้นไปแต่ยังไม่มีสถานภาพเป็นมหาวิทยาลัยโดยสมบูรณ์ หรืออาจเป็นส่วนประกอบของมหาวิทยาลัย

345

ชั้นเรียน¹ (cf. 130-8) หมายถึงกลุ่มของ นักเรียน²ที่มี ครู³คนเดียวกันและพบกันใน ห้องเรียน⁴เดียวกัน และโดยทั่วไปจะได้รับการสอนพร้อมๆ กัน กลุ่มของนักเรียนซึ่งเรียนอยู่ในระดับการศึกษาเดียวกันกล่าวได้ว่าอยู่ใน เกรด⁵เดียวกัน ในสหรัฐอเมริกา หรือใน ชั้น⁵ หรือ ฟอร์ม⁵ (cf. 206-1)เดียวกันในประเทศอังกฤษ ศัพท์คำว่า นักศึกษา⁶ โดยทั่วไปใช้สำหรับนักเรียนที่ได้รับการศึกษาขั้นสูงขึ้นไป แต่ก็ใช้แทนกันได้กับคำว่า "นักเรียน" (pupil) ในระดับชั้นมัธยมศึกษา

• 2. คำว่า scholar ในอังกฤษหมายถึงนักเรียนหรือนักศึกษาที่ได้รับทุนจากแหล่งทุนของรัฐหรือเอกชน คำนี้เป็นศัพท์โบราณที่หมายถึงนักเรียน ในสหรัฐอเมริกา นักศึกษาผู้ได้รับทุนเรียนเรียกว่าผู้ได้รับทุนการศึกษา หรือนักเรียนทุน
• 6. นักศึกษามหาวิทยาลัยที่ยังไม่ได้รับปริญญาตรีเรียก undergraduate graduate (cf. 151-1*) ในอังกฤษคือผู้ที่ได้ปริญญาจากมหาวิทยาลัยแล้ว ในสหรัฐอเมริกา ศัพท์คำนี้อาจใช้สำหรับใครก็ได้ที่จบการศึกษาจากมหาวิทยาลัย โรงเรียนมัธยม หรือแม้กระทั่งโรงเรียนประถม ในสหรัฐอเมริกา graduate student ได้แก่ผู้กำลังเรียนเพื่อปริญญาที่สอง ซึ่งเทียบเท่ากับ post-graduate student ในอังกฤษ

346

สถิติโรงเรียนปัจจุบัน¹อาจแยกระหว่างจำนวนของ นักเรียนที่ลงทะเบียน² กับจำนวน นักเรียนที่เข้าเรียน³ การเปรียบเทียบตัวเลขสองจำนวนนี้ให้ค่าของ อัตราส่วนการเข้าเรียน⁴ การศึกษาภาคบังคับ⁵แสดงว่ามีพิสัยของอายุที่ต้องเข้าเรียนซึ่งบังคับโดยกฎหมาย การศึกษาภาคบังคับทำให้ระบุจำนวน เด็กในวัยเรียน⁶หรือ ประชากรวัยเรียน⁷ได้ด้วยเกณฑ์ทางกฎหมาย

• 4. อัตราส่วนการเข้าเรียนเป็นอัตราส่วนของนักเรียนที่เข้าเรียนต่อนักเรียนที่ลงทะเบียน ในขณะที่อัตราส่วนการลงทะเบียนเป็นอัตราส่วนของนักเรียนที่ลงทะเบียนต่อประชากรวัยเรียน

347

สถิติอย่างอื่นจะเกี่ยวข้องกับการเลื่อนชั้นทางการศึกษา ปรกติบุคคลจะเลื่อนชั้นขึ้นไปทีละชั้น จากชั้นต่ำสุดของโรงเรียนประถมศึกษาไปจนจบการศึกษา การออกจากโรงเรียน¹เมื่อมีการใช้กฎหมายการศึกษาภาคบังคับจะกระทำมิได้ในช่วงวัยเรียนเว้นแต่จะมีสาเหตุเนื่องจากการเจ็บป่วยและการตาย อัตราการหยุดพักเรียน²คือความน่าจะเป็นของการออกจากโรงเรียนก่อนที่จะจบการศึกษาในระดับนั้นไม่ว่าจะออกในช่วงระหว่างปีหรือเมื่อจบชั้นการศึกษา อัตรานี้คำนวณได้ด้วยวิธีเดียวกันกับความน่าจะเป็นของการตายในตารางชีพ ส่วนที่ทำให้อัตรานี้เติมเต็ม 1 คือ อัตราเรียนต่อ³ อัตราเช่นนี้สามารถนำมาใช้คำนวณ ตารางของชีวิตวัยเรียน⁴ ซึ่งจากตารางนี้สามารถอนุมาน ระยะเวลาเฉลี่ยของการศึกษา⁵ได้ เมื่อจบปีการศึกษา นักเรียนหรือนักศึกษาที่ไม่หยุดการศึกษาของตนอาจจะเรียนซ้ำชั้นหรือขึ้นชั้นที่สูงขึ้นไปโดยมีหรือไม่มี การเปลี่ยนสายวิชา⁶ สัดส่วนการซ้ำชั้น ^7*ใช้เพื่อวัดว่าเมื่อจบปีการศึกษามีนักเรียนมากน้อยเพียงใดที่ไม่สามารถเลื่อนขึ้นชั้นที่สูงขึ้น

* * *