พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาษา ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ภาษาไทย

ข้อความปฏิเสธความรับผิดชอบ : ผู้สนับสนุนทั้งหลายของดีโมพีเดียไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยกับความหมายของศัพท์ต่างๆ ที่อยู่ในพจนานุกรมฉบับปรังปรุงนี้ พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาพ ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ยังอยู่่ระหว่างการดำเนินงาน หากต้องการเสนอข้อคิดเห็นใดๆ กรุณาใช้พื้นที่อภิปราย

130

ศัพท์คำว่า สถิติประชากร¹ or สถิติทางประชากร¹ หมายถึง ข้อมูลตัวเลข² เกี่ยวกับประชากรซึ่งได้มาจาก การสังเกต³ หลังจากการสังเกตเช่นนั้นได้รับการ รวบรวม⁴ ไว้ในแบบฟอร์ม (206-1) ที่เหมาะสม เอกสารแบบฟอร์มจะถูก บรรณาธิกรณ์⁵ และ ตรวจสอบความถูกต้อง⁵ เพื่อขจัดความไม่แนบนัย ข้อมูลจะถูก ทำตาราง⁶ แบ่งเป็น กลุ่ม⁷ หรือ ชั้น⁸ ที่มีลักษณะเหมือนกัน การประมวลผลข้อมูล⁹ จะรวมขั้นตอนทั้งหมดระหว่างการรวบรวมข้อมูลและการวิเคราะห์ (132-1)

131

ปรกติ ข้อมูลจะหมายถึง ข้อมูลดิบ¹ หรือ ข้อมูลหยาบ¹ ก่อนที่มีการประมวลผล และการทำตาราง และหมายถึง ข้อมูลเบื้องต้น¹ หรือ ข้อมูลปฐมภูมิ¹ หลังจากการประมวลผลและการทำตาราง โดยปรกติ ข้อมูลเบื้องต้นประกอบด้วย ชุด² ของ จำนวนสัมบูรณ์³ ซึ่งจะใส่รวมกันไว้ในรูปของ ตารางสถิติ⁴ ในตารางเหล่านั้น โดยทั่วไปข้อมูลจะถูกจำแนกออกตาม ตัวแปร⁵ อย่างเช่น อายุ จำนวนลูก ฯลฯ หรือตาม ลักษณะ⁶ หรือ คุณลักษณะ⁶ (iเช่น เพศ สถานภาพสมรส ฯลฯ) เมื่อข้อมูลถูกจำแนกออกตามตัวแปรหรือลักษณะหลายอย่างพร้อมๆ กัน ตารางจะเรียกว่า ตารางไขว้⁷ หรือ contingency tables⁷ ตารางสรุป⁸ ให้ข้อมูลที่มีรายละเอียดน้อยกว่า individual tables⁹

• 1. When the data relate to individuals (110-2) as their unit of analysis they may be referred to as micro-data. Aggregate data or macro-data relate to a unit of analysis other than an individual, for example, a nation or an administrative unit within a nation. Micro-data can be derived from several sources such as a field survey (203-5) or a sample of vital registration records. A new source of micro-data is the census public use sample, which is a systematic or a random sample of census returns that is made available for analytical purposes to interested individuals.
• 7. A table which presents the distribution of a single variable or attribute within a population is generally called a frequency table.

132

โดยทั่วไป การใช้ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวข้องกับสองช่วงเวลา การวิเคราะห์¹ มุ่งไปที่การแยกส่วนประกอบของจำนวนที่สังเกตได้(ขนาด โครงสร้าง ปัจจัยภายนอก และปรากฏการณ์ภายใต้การตรวจสอบ) การสังเคราะห์² เป็นกระบวนการรวมส่วนประกอบที่แยกกันออกไปในหลายๆ ทาง ไม่ว่าช่วงเวลาที่เกี่ยวข้องกับ การคำนวณ³ หรือ การคิดคำนวณ³ ของ ดัชนีต่างๆ⁴ ซึ่งอาจแสดงด้วยชื่อต่างๆ (cf. § 133) ตรงข้ามกับข้อมูลเบื้องต้น ดัชนีเหล่านี้เรียกได้ว่าเป็น ผลการศึกษา⁶ ในความหมายที่แคบลง ดัชนี⁷ (ดัชนีต่างๆ) หรือ จำนวนดัชนี⁷ เป็นอัตราส่วนที่แสดงค่าของปริมาณที่สัมพันธ์ต่อ ฐาน⁸ ซึ่งปรกติใช้จำนวน 100 ดัชนีบางตัวเป็น ตัวชี้วัด⁹ ที่ดีของสถานการณ์ที่ซับซ้อน ดังนั้น บางครั้งอัตราตายทารกจึงใช้เป็นตัวชี้วัดหนึ่งของสถานะสุขภาพอนามัยของประชากร

• 1. Analysis, n. - analytical, adj. - analyze, v.
• 2. Calculate, b. - calculation, n. - calculator, n.: a machine with minimal to modest data storage capabilities designed to facilitate a modest amount of arithmetic and statistical calculating.
  Compute, v. - computation, n. - computer, n.: a machine system designed to effect the transmission, storage and calculations of large data sets; it permits arithmetic and statistical calculations as well as logical processing of data. In a dated sense, the terms calculator and computer were used to designate the person(s) engaged in the computations.

133

ขั้นตอนแรกๆ อย่างหนึ่งของการวิเคราะห์ (132-1) ประกอบด้วยการเชื่่อมโยงจำนวรวมประชากรหรือจำนวนเหตุการณ์ไปยังจำนวนหรือหรือจำนวนอื่นๆ ดัชนีที่เป็นผลจากการคำนวณจะมีชื่อต่างๆ ชื่อทั่วไปทีสุดได้แก่ อัตราส่วน¹ ซึ่งผลลัพธ์ได้มาจากการหารจำนวนหนึ่งด้วยจำนวนอื่น สัดส่วน² คืออัตราส่วนซึ่งชี้ให้เห็นความสัมพันธ์ในขนาดของส่วนหนึ่งต่อทั้งหมด อัตราสวนร้อย³ คือสัดส่วนแสดงต่อร้อย อัตรา⁴ คือประเภทพิเศษของอัตราส่วนที่ใช้เพื่อชี้ให้เห็น ความถี่สัมพัทธ์⁵ ของการเกิดขึ้นของเหตุการณ์เฉพาะอย่างหนึ่งภายในประชากรกลุ่มหนึ่ง หรือประชากรย่อยกลุ่มหนึ่งในระยะเวลาที่ระบุ ปรกติเป็นเวลาหนึ่งปี ถึงแม้การใช้นี้จะได้รับการแนะนำ คำนี้ยังใช้กันให้มีความหมายกว้างขึ้นและใช้กันผิดๆ ให้มีความหมายเดียวกับคำว่าอัตราส่วน (ตัวอย่างเช่น อัตราการมีส่วนร่วมในแรงงาน ซึ่งแท้จริงแล้วเป็นสัดส่วน)

• 2. Proportion, n. - proportional, adj.
• 4. Rates are generally given per thousand, and where the term "rate" is used without additional qualification "per thousand" is generally understood. Some rates, however, are given per ten thousand, per one hundred thousand, or per million e.g. cause-specific death rates (421-10). On other occasions rates may be given per person or per hundred. The word "rate" is sometimes omitted, thus one may find the expression "a mortality of ten per thousand," but this is not recommended.

134

The relative frequency (133-5) of a non-renewable event is often regarded as an empirical measure of the probability¹ of occurrence of that event. This presumes that all the individuals who appear in the denominator have been exposed to risk³ in some way, i.e. there must have been a chance² or risk² that the event in question could happen to them. The use of the term "risk" does not imply that the event in question is in any way unwanted; thus the term "risk of marriage" is used. The population is often divided into different sub-groups, in which the risk of the event in question is less variable between individuals than in the population as a whole; the subgroup is more homogeneous⁴ with respect to the risk than the relatively heterogeneous⁵ whole population. Rates calculated for such subgroups are called specific rates⁶ as opposed to crude rates (136-8) which apply to the population as a whole. General rates⁷ sometimes involve an age restriction, as in the instance of general fertility rates (633-7).

• 1. Probability, n. - probable, adj.
• 4. Homogeneous, adj. - homogeneity, n.
• 5. Heterogeneous, adj. - heterogeneity, n.

135

Age-specific rates¹ are computed for single years of age or for age groups. Duration-specific rates³ take into account the time elapsed since a baseline event⁴ or event-origin⁴ such as marriage or a previous birth. Central rates¹⁰ are obtained by dividing the number of events during a year, or some other period (often five years) either by the average population⁶ or mid-year population⁶ or by the number of person-years⁷ of exposure to the event in question during that year or period; the number of person-years is the sum, expressed in years, of the exposure time for all individuals in the observed group, over the year or period. The term rate is often used also for another type of measure, obtained by dividing the number of non-renewable events in a year or a period of years by the size of the cohort considered at the beginning of the year or period; this peasure is sometimes called an attrition probability⁵ or more simply a probability⁵, and contrasted with the central rate, defined earlier. In this paragraph, the word "period" has referred to a length of time. In the expression period rates⁸, however, the word is used in its chronological meaning and refers to a specific calendar year or group of years; it is opposed to cohort rate⁹ or generation rate⁹.

• 5. The word quotient, used in French for this type of rate, has sometimes been used in English.

136

Data are called provisional¹ if they are based on incomplete or insufficiently controlled observations. They are replaced by final² data when the observations are complete. Rates based on such data are called provisional rates³ and final rates⁴ respectively. Where information becomes available after figures have already been published, revised rates⁵ may be issued. The expression corrected rate⁶ usually implies that defective data or inappropriate methods have yielded results which are either misleading or of limited value for the purpose in hand and that an effort has been made to correct this, e.g., correction for underenumeration, correction for migration, correction for seasonal movement. Standardized rates⁷ or adjusted rates⁷ are designed to make it possible to compare different populations with respect to a variable, e.g. fertility or mortality, where the influence of another variable e.g. age, is held constant. The term corrected rate⁷ has been used by some demographers as a synonym for standardized rate. Unstandardized rates are called crude rates⁸ . Although they may be used to measure actual trends, false inferences may result from their uncritical use when populations with different structures (144-4) are compared.

137

Demographic indices (132-7) will in most cases relate to a particular period of observation¹ ; this is true in particular of most rates (cf. 133-4). An annual rate² will relate to a period of twelve months. Where observations are collected for a number of years and then averaged, the term mean annual rate³ or average annual rate³ is often used for the result. Where rates are calculated for periods different from a year they are converted to an annual basis⁴ through multiplication by an appropriate factor. Instantaneous rates⁵ are sometimes computed; they relate to an infinitesimal period of time, cf. for instance the instantaneous death rate (431-4) or the instantaneous rate of population growth (702-5).

138

The primary objective of cohort analysis (103-4) is the study of the intensity¹ and tempo² or timing² of demographic phenomena. The intensity of a phenomenon initiated by one non-renewable event (201-4) may be measured by either the ultimate frequency³ of occurrence for the given event or by its complement. The ultimate frequency reflects the proportion of persons who would have experienced the event, in the absence of extraneous influences, during the existence of the cohort (116-2). The intensity of a phenomenon initiated by a renewable event (201-5) such as births or migratory moves, can be measured by the mean number of events⁴ per person in the cohort, also in the absence of extraneous influences. Tempo or timing may be defined as the distribution over time within the cohort of the demographic events corresponding to the investigated phenomenon. The results of cross-sectional analysis or period analysis (103-5) are summarized by period measures⁵ — as opposed to cohort measures⁶ — which can be constructed in various fashions. A commonly used technique consists in attributing the observed rates pertaining to various ages or durations to a hypothetical cohort⁷ or synthetic cohort⁷ .

• 3. This ultimate frequency or its complement has received various names according to the phenomenon studied: parity progression ratio (637-7), frequency of definitive celibacy (521-1) ... It is best not to use the word proportion as part of these names, and to reserve it for observed proportions. For instance, the frequency of definitive celibacy must be kept distinct from the proportion single at a given age, as recorded in a census.
• 4. It is not unusual to give the same name to the observed mean number of events per person, and to the number that would have been observed in the absence of extraneous influences such as mortality. Distinct phrases should be used; for instance, the number of children ever born (637-2) can be distinguished from cumulative fertility (636-2).
• 5. Because cross-sectional analysis and hypothetical cohorts were used before genuine cohort analysis, the names of period indices often seem to imply that they refer to a cohort. This usage may lead to apparent contradictions. For example, parity-specific birth probabilities may exceed one for certain years when many postponed births are made up.