The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience
พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาษา ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ภาษาไทย
ผลต่างระหว่างรุ่นของ "11"
(→111) |
|||
แถว 25: | แถว 25: | ||
บุคคลที่สัมพันธ์ผ่าน{{TextTerm|ผู้สืบทอด|1|114}} จาก{{TextTerm|ต้นตระกูล|2|114}} หรือ{{TextTerm|บรรพบุรุษ|2|114|2}} เดียวกันเรียกว่า{{TextTerm|ญาติทางสายเลือด|3|114|IndexEntry=ญาติทางสายเลือด}} หรือ{{TextTerm|ญาติทางพันธุกรรม|3|114|2|IndexEntry=ญาติทางพันธุกรรม}} ศัพท์คำว่า{{TextTerm|วงศ์ญาติ|3|114|3}} และในความหมายของกลุ่มรวมว่า{{TextTerm|กลุ่มวงศาคณาญาติ|3|114|4}} ก็มีการใช้เช่นเดียวกัน {{TextTerm|ขนาดของความสัมพันธ์|4|114}} โดยทั่วไปคำนวณได้โดยอ้างถึงจำนวนขั้นตอนที่จำเป็นก่อนที่จะถึงบรรพบุรุษคนเดียวกัน แต่มีวิธีการคำนวณแตกต่างกันหลายวิธี ความสัมพันธ์พื้นฐานในแต่ละขั้นตอนเหล่านี้เป็น{{TextTerm|ความสัมพันธ์ระหว่างลูกกับพ่อแม่|5|114}} (cf. {{RefNumber|11|2|6}}* and {{RefNumber|11|2|7}}*) ซึ่งกลับกันกับ{{TextTerm|ความเป็นพ่อแม่|6|114}} ({{RefNumber|11|2|2}}*) ได้แก่ ความสัมพันธ์ของคู่แต่งงาน หรือของบิดา หรือของมารดาต่อ{{TextTerm|ลูก|7|114}} ความสัมพันธ์ทางสายเลือดต้องแยกออกจาก{{TextTerm|ความสัมพันธ์โดยการแต่งงาน|8|114}} ซึ่งการแต่งงานทำให้เกิดขึ้นระหว่างคู่สมรสฝ่ายหนึ่งกับญาติของอีกฝ่ายหนึ่ง | บุคคลที่สัมพันธ์ผ่าน{{TextTerm|ผู้สืบทอด|1|114}} จาก{{TextTerm|ต้นตระกูล|2|114}} หรือ{{TextTerm|บรรพบุรุษ|2|114|2}} เดียวกันเรียกว่า{{TextTerm|ญาติทางสายเลือด|3|114|IndexEntry=ญาติทางสายเลือด}} หรือ{{TextTerm|ญาติทางพันธุกรรม|3|114|2|IndexEntry=ญาติทางพันธุกรรม}} ศัพท์คำว่า{{TextTerm|วงศ์ญาติ|3|114|3}} และในความหมายของกลุ่มรวมว่า{{TextTerm|กลุ่มวงศาคณาญาติ|3|114|4}} ก็มีการใช้เช่นเดียวกัน {{TextTerm|ขนาดของความสัมพันธ์|4|114}} โดยทั่วไปคำนวณได้โดยอ้างถึงจำนวนขั้นตอนที่จำเป็นก่อนที่จะถึงบรรพบุรุษคนเดียวกัน แต่มีวิธีการคำนวณแตกต่างกันหลายวิธี ความสัมพันธ์พื้นฐานในแต่ละขั้นตอนเหล่านี้เป็น{{TextTerm|ความสัมพันธ์ระหว่างลูกกับพ่อแม่|5|114}} (cf. {{RefNumber|11|2|6}}* and {{RefNumber|11|2|7}}*) ซึ่งกลับกันกับ{{TextTerm|ความเป็นพ่อแม่|6|114}} ({{RefNumber|11|2|2}}*) ได้แก่ ความสัมพันธ์ของคู่แต่งงาน หรือของบิดา หรือของมารดาต่อ{{TextTerm|ลูก|7|114}} ความสัมพันธ์ทางสายเลือดต้องแยกออกจาก{{TextTerm|ความสัมพันธ์โดยการแต่งงาน|8|114}} ซึ่งการแต่งงานทำให้เกิดขึ้นระหว่างคู่สมรสฝ่ายหนึ่งกับญาติของอีกฝ่ายหนึ่ง | ||
+ | |||
+ | === 115 === | ||
+ | |||
+ | {{TextTerm|ครอบครัว|1|115}} (cf. {{RefNumber|11|2|1}}) ซึ่งเป็นหน่วยในการศึกษาทางประชากรศาสตร์ ที่เป็นตัวแทนของครัวเรือนทั้งหมดหรือบางส่วน จำเป็นต้องนิยามให้เฉพาะเจาะจงลงไป และคำนิยามสำหรับวัตถุประสงค์ต่างกันก็อาจผันแปรแตกต่างกันไป {{TextTerm|ครอบครัวทางสถิติ|1|115|2}} หรือ{{TextTerm|ครอบครัวในสำมะโน|1|115|3}} โดยทั่วไปประกอบด้วยสมาชิกทุกคนของครัวเรือนซึ่งสัมพันธ์กันโดยสายเลือด การรับบุตรบุญธรรม หรือการแต่งงาน ครัวเรือนอาจจะรวมหรือไม่รวมครอบครัวก็ได้ ครอบครัวทางสถิติไม่สามารถประกอบด้วยมากกว่าหนึ่งครัวเรือน แม้ว่าครัวเรือนหนึ่งอาจมีมากกว่าหนึ่งครอบครัว ในบางประเทศ นิยามของครอบครัวทางสถิติอาจใช้ประมาณ{{NonRefTerm|ครอบครัวทางชีววิทยา}} ({{RefNumber|11|3|1}}) ก็ได้ ในบางประเทศ นิยามอาจใช้{{TextTerm|แกนครอบครัว|2|115}} เป็นฐาน ไม่ว่าจะประกอบด้วยคู่แต่งงานที่ไม่มีบุตร คู่แต่งงานที่อยู่กับลูกที่ยังไม่แต่งงานหนึ่งคนหรือมากกว่า หรือพ่อแม่ที่อยู่กับลูกที่ยังไม่แต่งงานหนึ่งคนหรือมากกว่า คนที่อยู่ด้วยกันเหล่านี้อาจก่อรูปเป็นครอบครัวในสำมะโนด้วยตัวเองหรือเป็นแกนของครอบครัวนั้น คู่แต่งงานที่อาศัยอยู่กับลูกๆ เรียกว่า{{TextTerm|ครอบครัวตามประเพณี|3|115}} {{TextTerm|ครอบครัวแตกแยก|4|115}} เป็นครอบครัวที่พ่อหรือแม่คนใดคนหนึ่งหายไปด้วยการตาย หย่า หรือทิ้งร้าง ครอบครัวซึ่งมีพ่อหรือแม่เพียงคนเดียว ไม่ว่าจะโดยการแยก หรือเป็นม่ายอาสัยอยู่กับลูกๆ อาจเรียกว่า{{TextTerm|ครอบครัวพ่อแม่เดี่ยว|4|115}} คู่แต่งงานไม่ว่าจะเป็นม่ายหรือแยกกันอยู่ในเวลาที่เก็บข้อมูล และไม่มีลูกๆ เหลืออาศัยอยู่ในครัวเรือนอาจมีชื่อเรียกเฉพาะ อย่างเช่นในประเทศเยอรมัน เรียก{{TextTerm|ครอบครัวส่วนเกิน (“Restfamilie”)|5|115}} เมื่อครอบครัวประเภทต่างๆ เหล่านี้อาสัยอยู่ในครัวเรือนก็จะเรียกว่า{{TextTerm|ครัวเรือนครอบครัว|6|115}} | ||
+ | |||
+ | === 116 === | ||
+ | |||
+ | ในวรรณกรรมทางประชากรศาสตร์ ศัพท์คำว่า{{TextTerm|รุ่นวัย|1|116}} มีความหมายชัดเจนแน่นอนว่าเป็นกลุ่มของบุคคลที่เกิดภายในระยะเวลาที่ระบุไว้ โดยทั่วไปใช้ปีปฏิทินเป็นเวลาอ้างอิง ศัพท์คำว่า{{TextTerm|รุ่น|2|116}} หมายถึงกลุ่มของบุคคลที่ประสบเหตุการณ์หนึ่งในระยะเวลาที่ระบุไว้ ดังนั้นรุ่นเกิดจึงพ้องกับรุ่นวัยในความหมายของ{{RefNumber|11|6|1}} รุ่นแต่งงานคือกลุ่มของบุคคลที่แต่งงานภายในระยะเวลาที่ระบุไว้ ฯลฯ ในวิชาประชากรศาสตร์ เช่นเดียวกับในวิชา genealogy คำว่าชั่วคนหรือ{{TextTerm|รุ่นวัย|3|116}} อาจใช้เพื่อหมายถึงผู้สืบสกุลของกลุ่มบุคคล ซึ่งโดยตัวเองเป็นรุ่นวัยในความหมายของ{{RefNumber|11|6|1}} ฉะนั้นลูกๆ ของกลุ่มผู้ย้ายถิ่นจึงมักถูกอ้างเป็นคนรุ่นที่สองอยู่บ่อยๆ บางครั้งการวิเคราะห์จำกัดเฉพาะการสืบสกุลผ่านเพียงเพศเดียว ดังนั้น{{TextTerm|ชั่วคนฝ่ายชาย|4|116}} หรือ{{TextTerm|ชั่วคนฝ่ายบิดา|4|116|2}} คือลูกชายของคนรุ่นของผู้ชาย {{TextTerm|ชั่วคนฝ่ายหญิง|5|116}} หรือ{{TextTerm|ชั่วคนฝ่ายมารดา|5|116|2}} คือลูกสาวของรุ่นของผู้หญิง ปรกติจะทำการแยกความแตกต่างเหล่านี้เมื่อจะคำนวณความยาวของรุ่น หรือ{{NonRefTerm|ช่วงห่างเฉลี่ยระหว่างรุ่นวัยที่ต่อเนื่อง}} (cf. {{RefNumber|71|3|1}}) |
รุ่นปรับปรุงเมื่อ 17:42, 1 กันยายน 2555
ข้อความปฏิเสธความรับผิดชอบ : ผู้สนับสนุนทั้งหลายของดีโมพีเดียไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยกับความหมายของศัพท์ต่างๆ ที่อยู่ในพจนานุกรมฉบับปรังปรุงนี้ พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาพ ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ยังอยู่่ระหว่างการดำเนินงาน หากต้องการเสนอข้อคิดเห็นใดๆ กรุณาใช้พื้นที่อภิปราย |
ไปยัง: คำนำสู่ดีโมพีเดีย | คำแนะนำการใช้ | ดาวน์โหลด |
110
หน่วยสถิติ1 พื้นฐานที่ใช้ในวิชาประชากรศาสตร์คือ บุคคล2 หรือ คน2 คำว่า หัว2 ที่เคยใช้กันในอดีต เดี๋ยวนี้กลายเป็นคำล้าสมัยไปเสียแล้ว ครัวเรือน3 ซึ่งเป็นหน่วยเศรษฐกิจ-สังคม ประกอบด้วยบุคคลที่อาศัยอยู่ด้วยกัน มีการให้นิยามทางสถิติของคำว่าครัวเรือนต่างกันไป ตามนิยามซึ่งแนะนำให้ใช้เป็นมาตรฐานสากล คำว่าครัวเรือนจะประกอบด้วยกลุ่มของบุคคลซึ่งใช้ที่อยู่อาศัย (120-1) เดียวกันและกินอาหารมื้อหลักด้วยกัน ในอดีต เคยมีการใช้คำว่า ครัว3 ซึ่งแสดงว่าในอตีต สมาชิกของครัวเรือนเคยใช้กองไผกองเดียวกัน การจำแนกประเภทครัวเรือนก็แตกต่างกันไปในแต่ละประเทศและแต่ละการศึกษา การจำแนกประเภทส่วนมากจะแยกความแตกต่างระหว่างครัวเรือนสองประเภท ครัวเรือนส่วนบุคคล4 และ ครัวเรือนกลุ่มรวม5 บุคคลเดียวอาศัยอยู่ตามลำพังเรียกว่าเป็น ครัวเรือนคนเดียว6 ผู้อาศัย7คือบุคคลที่ไม่ได้เป็นคนรับใช้ในบ้านและไม่สัมพันธ์เป็นญาติกับสมาชิกคนอื่นๆ ในครัวเรือน และกินอาหารเป็นประจำกับครัวเรือน ต่างจาก ผู้พัก8 หรือ ผู้เช่าห้อง8 ที่ไม่ได้กินอาหารมื้อประจำกับครัวเรือน ทั้งผู้อาศัยและผู้พักอาจจะรวมหรือไม่รวมไว้ในครัวเรือนเพื่อวัตถุประสงค์ทางสถิติ
111
เมื่อครัวเรือนส่วนบุคคล (110-4) มีบุคคลหลายคนอยู่ด้วยกันเรียกว่าเป็น สมาชิกของครัวเรือน1 และสมาชิกคนหนึ่งจะเป็น หัวหน้าครัวเรือน2 ยังไม่มีเกณฑ์ที่ยอมรับกันทั่วไปว่าใครจะเป็นหัวหน้าครัวเรือน ในบางกรณี หัวหน้าครัวเรือนอาจเป็น ผู้หารายได้หลัก3 ก็ได้ ในแบบสอบถามสำมะโนส่วนมาก จะมีคำถามหนึ่งที่เกี่ยวกับ ความสัมพันธ์4 (114-3*) ของสมาชิกของครัวเรือนกับหัวหน้าครัวเรือน คำถามนี้ทำให้สามารถสามารถแยกความแตกต่างระหว่างกลุ่มต่างๆ ใน ครัวเรือนประสม5 หรือ ครัวเรือนผสม5 ซึ่งมีสมาชิกที่มากกว่าครัวเรือนทางชีววิทยา หรือครัวเรือนเดี่ยว (113-1) ครัวเรือนรวมอาจแยกออกเป็น แกนเดี่ยว6 หลายครอบครัว ซึ่งรวม แกนเดี่ยวปฐมภูมิ7 และ แกนเดี่ยวทุติยภูมิ8 แกนเหล่านี้เรียกกันทั่วไปว่าครอบครัว (112-1) ครอบครัวปฐมภูมิ9 เป็นครอบครัวของหัวหน้าครัวเรือนตามนิยาม ครอบครัวอื่นๆ เรียกว่า ครอบครัวทุติยภูมิ10 ขนาดครัวเรือน11 หมายถึงจำนวนบุคคลที่รวมอยู่ในครัวเรือน
112
ครอบครัว1 (cf. § 113 and § 115) เป็นหน่วยที่ต่างออกไป ซึ่งต้องแยกความแตกต่างจากครัวเรือน (110-3) ด้วยความระมัดระวัง นิยามเบื้องต้นของคำว่าครอบครัวจะอ้างถึงความสัมพันธ์ซึ่งมีอยู่หรือเกิดขึ้นจากการแต่งงาน การสืบทอดพันธุ์ หรือการรับเลี้ยงดูบุตร ทั้งหลายทั้งปวงเหล่านี้จะกำหนดโดยกฎหมายหรือประเพณี ความสัมพันธ์พื้นฐาน ได้แก่ ความสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นระหว่างคู่โดยการแต่งงาน—และความสัมพันธ์ที่มีอยู่ระหว่างคู่สมรสเช่น พ่อแม่2 ได้แก่ พ่อ3 และ แม่4 และ ลูกๆ 5 ได้แก่ ลูกชาย6 และ ลูกสาว7
113
พ่อแม่และลูกๆ บางครั้งจะอ้างอิงถึง ครอบครัวทางชีววิทยา1 หรือ ครอบครัวเดี่ยว1 พี่น้องชาย2 และ พี่น้องหญิง3 ที่ไม่แยกว่าเป็นเพศใด เรียก พี่น้อง4 พี่น้องที่ร่วมพ่อหรือแม่เดียวกันเท่านั้นเรียก กึ่งพี่น้องชาย5 หรือ กึ่งพี่น้องหญิง6 ครอบครัวขยาย7 เป็นหน่วยครอบครัวใหญ่ขึ้น โดยทั่วไปประกอบด้วยครอบครัวเดี่ยวหลายครอบครัว ครอบครัวขยายแนวตั้ง8 ประกอบด้วยคนสามรุ่นขึ้นไปอาศัยอยู่ด้วยกันในครัวเรือนเดียวกันหรืออยู่ใกล้กันมากๆ ครอบครัวขยายแนวนอน9 จะรวมพี่น้องกับคู่แต่งงานและลูกๆ ที่อาศัยอยู่ด้วยกัน ครอบครัวขยายแนวตั้งสามารถผลิตครอบครัวพิเศษขึ้นมาอย่างเช่น ครอบครัวแขนง10 ซึ่งทายาทและครอบครัวอาจอาศัยอยู่กับพ่อแม่ของเขาต่อไปได้
114
บุคคลที่สัมพันธ์ผ่าน ผู้สืบทอด1 จาก ต้นตระกูล2 หรือ บรรพบุรุษ2 เดียวกันเรียกว่า ญาติทางสายเลือด3 หรือ ญาติทางพันธุกรรม3 ศัพท์คำว่า วงศ์ญาติ3 และในความหมายของกลุ่มรวมว่า กลุ่มวงศาคณาญาติ3 ก็มีการใช้เช่นเดียวกัน ขนาดของความสัมพันธ์4 โดยทั่วไปคำนวณได้โดยอ้างถึงจำนวนขั้นตอนที่จำเป็นก่อนที่จะถึงบรรพบุรุษคนเดียวกัน แต่มีวิธีการคำนวณแตกต่างกันหลายวิธี ความสัมพันธ์พื้นฐานในแต่ละขั้นตอนเหล่านี้เป็น ความสัมพันธ์ระหว่างลูกกับพ่อแม่5 (cf. 112-6* and 112-7*) ซึ่งกลับกันกับ ความเป็นพ่อแม่6 (112-2*) ได้แก่ ความสัมพันธ์ของคู่แต่งงาน หรือของบิดา หรือของมารดาต่อ ลูก7 ความสัมพันธ์ทางสายเลือดต้องแยกออกจาก ความสัมพันธ์โดยการแต่งงาน8 ซึ่งการแต่งงานทำให้เกิดขึ้นระหว่างคู่สมรสฝ่ายหนึ่งกับญาติของอีกฝ่ายหนึ่ง
115
ครอบครัว1 (cf. 112-1) ซึ่งเป็นหน่วยในการศึกษาทางประชากรศาสตร์ ที่เป็นตัวแทนของครัวเรือนทั้งหมดหรือบางส่วน จำเป็นต้องนิยามให้เฉพาะเจาะจงลงไป และคำนิยามสำหรับวัตถุประสงค์ต่างกันก็อาจผันแปรแตกต่างกันไป ครอบครัวทางสถิติ1 หรือ ครอบครัวในสำมะโน1 โดยทั่วไปประกอบด้วยสมาชิกทุกคนของครัวเรือนซึ่งสัมพันธ์กันโดยสายเลือด การรับบุตรบุญธรรม หรือการแต่งงาน ครัวเรือนอาจจะรวมหรือไม่รวมครอบครัวก็ได้ ครอบครัวทางสถิติไม่สามารถประกอบด้วยมากกว่าหนึ่งครัวเรือน แม้ว่าครัวเรือนหนึ่งอาจมีมากกว่าหนึ่งครอบครัว ในบางประเทศ นิยามของครอบครัวทางสถิติอาจใช้ประมาณครอบครัวทางชีววิทยา (113-1) ก็ได้ ในบางประเทศ นิยามอาจใช้ แกนครอบครัว2 เป็นฐาน ไม่ว่าจะประกอบด้วยคู่แต่งงานที่ไม่มีบุตร คู่แต่งงานที่อยู่กับลูกที่ยังไม่แต่งงานหนึ่งคนหรือมากกว่า หรือพ่อแม่ที่อยู่กับลูกที่ยังไม่แต่งงานหนึ่งคนหรือมากกว่า คนที่อยู่ด้วยกันเหล่านี้อาจก่อรูปเป็นครอบครัวในสำมะโนด้วยตัวเองหรือเป็นแกนของครอบครัวนั้น คู่แต่งงานที่อาศัยอยู่กับลูกๆ เรียกว่า ครอบครัวตามประเพณี3 ครอบครัวแตกแยก4 เป็นครอบครัวที่พ่อหรือแม่คนใดคนหนึ่งหายไปด้วยการตาย หย่า หรือทิ้งร้าง ครอบครัวซึ่งมีพ่อหรือแม่เพียงคนเดียว ไม่ว่าจะโดยการแยก หรือเป็นม่ายอาสัยอยู่กับลูกๆ อาจเรียกว่า ครอบครัวพ่อแม่เดี่ยว4 คู่แต่งงานไม่ว่าจะเป็นม่ายหรือแยกกันอยู่ในเวลาที่เก็บข้อมูล และไม่มีลูกๆ เหลืออาศัยอยู่ในครัวเรือนอาจมีชื่อเรียกเฉพาะ อย่างเช่นในประเทศเยอรมัน เรียก ครอบครัวส่วนเกิน (“Restfamilie”)5 เมื่อครอบครัวประเภทต่างๆ เหล่านี้อาสัยอยู่ในครัวเรือนก็จะเรียกว่า ครัวเรือนครอบครัว6
116
ในวรรณกรรมทางประชากรศาสตร์ ศัพท์คำว่า รุ่นวัย1 มีความหมายชัดเจนแน่นอนว่าเป็นกลุ่มของบุคคลที่เกิดภายในระยะเวลาที่ระบุไว้ โดยทั่วไปใช้ปีปฏิทินเป็นเวลาอ้างอิง ศัพท์คำว่า รุ่น2 หมายถึงกลุ่มของบุคคลที่ประสบเหตุการณ์หนึ่งในระยะเวลาที่ระบุไว้ ดังนั้นรุ่นเกิดจึงพ้องกับรุ่นวัยในความหมายของ116-1 รุ่นแต่งงานคือกลุ่มของบุคคลที่แต่งงานภายในระยะเวลาที่ระบุไว้ ฯลฯ ในวิชาประชากรศาสตร์ เช่นเดียวกับในวิชา genealogy คำว่าชั่วคนหรือ รุ่นวัย3 อาจใช้เพื่อหมายถึงผู้สืบสกุลของกลุ่มบุคคล ซึ่งโดยตัวเองเป็นรุ่นวัยในความหมายของ116-1 ฉะนั้นลูกๆ ของกลุ่มผู้ย้ายถิ่นจึงมักถูกอ้างเป็นคนรุ่นที่สองอยู่บ่อยๆ บางครั้งการวิเคราะห์จำกัดเฉพาะการสืบสกุลผ่านเพียงเพศเดียว ดังนั้น ชั่วคนฝ่ายชาย4 หรือ ชั่วคนฝ่ายบิดา4 คือลูกชายของคนรุ่นของผู้ชาย ชั่วคนฝ่ายหญิง5 หรือ ชั่วคนฝ่ายมารดา5 คือลูกสาวของรุ่นของผู้หญิง ปรกติจะทำการแยกความแตกต่างเหล่านี้เมื่อจะคำนวณความยาวของรุ่น หรือช่วงห่างเฉลี่ยระหว่างรุ่นวัยที่ต่อเนื่อง (cf. 713-1)