The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience
พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาษา ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ภาษาไทย
ผลต่างระหว่างรุ่นของ "11"
(หน้าที่ถูกสร้างด้วย '<!--'''11'''--> {{CurrentStatus}} {{Summary}} __NOTOC__ === 110 === {{TextTerm|หน่วยสถิติ|1|110}} พื้น...') |
(→116) |
||
| (ไม่แสดง 21 รุ่นระหว่างกลางโดยผู้ใช้ 2 คน) | |||
| แถว 8: | แถว 8: | ||
=== 110 === | === 110 === | ||
| − | {{TextTerm|หน่วยสถิติ|1|110}} พื้นฐานที่ใช้ในวิชาประชากรศาสตร์คือ{{TextTerm|บุคคล|2|110}} หรือ{{TextTerm|คน|2|110|2}} คำว่า{{TextTerm|หัว|2|110|3}} ที่เคยใช้กันในอดีต เดี๋ยวนี้กลายเป็นคำล้าสมัยไปเสียแล้ว {{TextTerm|ครัวเรือน|3|110}} ซึ่งเป็นหน่วยเศรษฐกิจ-สังคม ประกอบด้วยบุคคลที่อาศัยอยู่ด้วยกัน มีการให้นิยามทางสถิติของคำว่าครัวเรือนต่างกันไป ตามนิยามซึ่งแนะนำให้ใช้เป็นมาตรฐานสากล คำว่าครัวเรือนจะประกอบด้วยกลุ่มของบุคคลซึ่งใช้{{NonRefTerm|ที่อยู่อาศัย}} ({{RefNumber|12|0|1}}) เดียวกันและกินอาหารมื้อหลักด้วยกัน ในอดีต เคยมีการใช้คำว่า{{TextTerm|ครัว|3|110|2}} ซึ่งแสดงว่าในอตีต สมาชิกของครัวเรือนเคยใช้กองไผกองเดียวกัน การจำแนกประเภทครัวเรือนก็แตกต่างกันไปในแต่ละประเทศและแต่ละการศึกษา การจำแนกประเภทส่วนมากจะแยกความแตกต่างระหว่างครัวเรือนสองประเภท {{TextTerm|ครัวเรือนส่วนบุคคล|4|110|IndexEntry=ครัวเรือนส่วนบุคคล}} และ{{TextTerm|ครัวเรือนกลุ่มรวม|5|110|IndexEntry=ครัวเรือนกลุ่มรวม}} | + | {{TextTerm|หน่วยสถิติ|1|110}} พื้นฐานที่ใช้ในวิชาประชากรศาสตร์คือ{{TextTerm|บุคคล|2|110}} หรือ{{TextTerm|คน|2|110|2}} คำว่า{{TextTerm|หัว|2|110|3}} ที่เคยใช้กันในอดีต เดี๋ยวนี้กลายเป็นคำล้าสมัยไปเสียแล้ว {{TextTerm|ครัวเรือน|3|110}} ซึ่งเป็นหน่วยเศรษฐกิจ-สังคม ประกอบด้วยบุคคลที่อาศัยอยู่ด้วยกัน มีการให้นิยามทางสถิติของคำว่าครัวเรือนต่างกันไป ตามนิยามซึ่งแนะนำให้ใช้เป็นมาตรฐานสากล คำว่าครัวเรือนจะประกอบด้วยกลุ่มของบุคคลซึ่งใช้{{NonRefTerm|ที่อยู่อาศัย}} ({{RefNumber|12|0|1}}) เดียวกันและกินอาหารมื้อหลักด้วยกัน ในอดีต เคยมีการใช้คำว่า{{TextTerm|ครัว|3|110|2}} ซึ่งแสดงว่าในอตีต สมาชิกของครัวเรือนเคยใช้กองไผกองเดียวกัน การจำแนกประเภทครัวเรือนก็แตกต่างกันไปในแต่ละประเทศและแต่ละการศึกษา การจำแนกประเภทส่วนมากจะแยกความแตกต่างระหว่างครัวเรือนสองประเภท {{TextTerm|ครัวเรือนส่วนบุคคล|4|110|IndexEntry=ครัวเรือนส่วนบุคคล}} และ{{TextTerm|ครัวเรือนกลุ่มรวม|5|110|IndexEntry=ครัวเรือนกลุ่มรวม}} บุคคลเดียวอาศัยอยู่ตามลำพังเรียกว่าเป็น{{TextTerm|ครัวเรือนคนเดียว|6|110}} {{TextTerm|ผู้อาศัย|7|110}}คือบุคคลที่ไม่ได้เป็นคนรับใช้ในบ้านและไม่สัมพันธ์เป็นญาติกับสมาชิกคนอื่นๆ ในครัวเรือน และกินอาหารเป็นประจำกับครัวเรือน ต่างจาก{{TextTerm|ผู้พัก|8|110}} หรือ{{TextTerm|ผู้เช่าห้อง|8|110|2}} ที่ไม่ได้กินอาหารมื้อประจำกับครัวเรือน ทั้งผู้อาศัยและผู้พักอาจจะรวมหรือไม่รวมไว้ในครัวเรือนเพื่อวัตถุประสงค์ทางสถิติ |
| + | {{Note|4| ครัวเรือนส่วนบุคคลเรียกว่า{{NoteTerm|ครัวเรือนครอบครัว}}เมื่อสมาชิกของครอบครัวมีความสัมพันธ์กัน}} | ||
| + | {{Note|5| ครัวเรือนกลุ่มรวมอาจรวม{{NoteTerm|ครัวเรือนสถาบัน}}ซึ่งประกอบด้วยบุคคลที่อาศัยอยู่ในสภาบันที่ได้จัดตั้งขึ้นเป็นการเฉพาะ (เช่นโรงพยาบาล เรือนจำ ฯลฯ) และอาจรวมถึงบุคคลที่ไม่มีความสัมพันธ์กันที่อาศัยอยู่ใน{{NonRefTerm|ที่พักกลุ่ม}} ({{RefNumber|12|0|1}}*) นอกเหนือไปจากสถาบัน อย่างไรก็ตาม คำนิยามสากลที่แนะนำให้ใช้ศัพท์คำว่าครัวเรือนและ{{NoteTerm|ประชากรครัวเรือน}}จำกัดอยู่เฉพาะครัวเรือนส่วนบุคคล และคนที่อาศัยอยู่ที่อื่นจะเรียกว่า{{NoteTerm|บุคคลที่ไม่ได้อาศัยอยู่ในครัวเรือน}} }} | ||
| + | |||
| + | === 111 === | ||
| + | |||
| + | เมื่อ{{NonRefTerm|ครัวเรือนส่วนบุคคล}} ({{RefNumber|11|0|4}}) มีบุคคลหลายคนอยู่ด้วยกันเรียกว่าเป็น{{TextTerm|สมาชิกของครัวเรือน|1|111}} และสมาชิกคนหนึ่งจะเป็น{{TextTerm|หัวหน้าครัวเรือน|2|111}} ยังไม่มีเกณฑ์ที่ยอมรับกันทั่วไปว่าใครจะเป็นหัวหน้าครัวเรือน ในบางกรณี หัวหน้าครัวเรือนอาจเป็น{{TextTerm|ผู้หารายได้หลัก|3|111}} ก็ได้ ในแบบสอบถามสำมะโนส่วนมาก จะมีคำถามหนึ่งที่เกี่ยวกับ{{TextTerm|ความสัมพันธ์|4|111}} ({{RefNumber|11|4|3}}*) ของสมาชิกของครัวเรือนกับหัวหน้าครัวเรือน คำถามนี้ทำให้สามารถสามารถแยกความแตกต่างระหว่างกลุ่มต่างๆ ใน{{TextTerm|ครัวเรือนประสม|5|111|IndexEntry=ครัวเรือนประสม}} หรือ {{TextTerm|ครัวเรือนผสม|5|111|2|IndexEntry=ครัวเรือนผสม}} ซึ่งมีสมาชิกที่มากกว่า{{NonRefTerm|ครัวเรือนทางชีววิทยา}} หรือ{{NonRefTerm|ครัวเรือนเดี่ยว}} ({{RefNumber|11|3|1}}) ครัวเรือนรวมอาจแยกออกเป็น{{TextTerm|แกนเดี่ยว|6|111|IndexEntry=แกนเดี่ยว}} หลายครอบครัว ซึ่งรวม{{TextTerm|แกนเดี่ยวปฐมภูมิ|7|111}} และ{{TextTerm|แกนเดี่ยวทุติยภูมิ|8|111|IndexEntry=แกนเดี่ยวทุติยภูมิ}} แกนเหล่านี้เรียกกันทั่วไปว่า{{NonRefTerm|ครอบครัว}} ({{RefNumber|11|2|1}}) {{TextTerm|ครอบครัวปฐมภูมิ|9|101}} เป็นครอบครัวของหัวหน้าครัวเรือนตามนิยาม ครอบครัวอื่นๆ เรียกว่า{{TextTerm|ครอบครัวทุติยภูมิ|10|111|IndexEntry=ครอบครัวทุติยภูมิ}} {{TextTerm|ขนาดครัวเรือน|11|111}} หมายถึงจำนวนบุคคลที่รวมอยู่ในครัวเรือน | ||
| + | {{Note|2| ศัพท์คำว่า{{NoteTerm|หัวหน้าครัวเรือน}}บางครั้งใช้เพื่อหมายถึงหัวหน้าของครัวเรือน ศัพท์คำว่า{{NoteTerm|หัวหน้า}}เห็นได้บ่อยๆ อย่างเช่นในคำว่า{{NoteTerm|อัตราส่วนหัวหน้า}}ซึ่งเป็นอัตราส่วนของจำนวนหัวหน้าครัวเรือนตามอายุ เพศ และลักษณะอื่นๆ ต่อประชากรในกลุ่มเดียวกันนั้น}} | ||
| + | {{Note|6| ครัวเรือนแกนเดี่ยวอาจเรียกว่า{{NoteTerm|หน่วยครอบครัวสมรส}}ก็ได้}} | ||
| + | |||
| + | === 112 === | ||
| + | |||
| + | {{TextTerm|ครอบครัว|1|112}} (cf. § 113 and § 115) เป็นหน่วยที่ต่างออกไป ซึ่งต้องแยกความแตกต่างจาก{{NonRefTerm|ครัวเรือน}} ({{RefNumber|11|0|3}}) ด้วยความระมัดระวัง นิยามเบื้องต้นของคำว่าครอบครัวจะอ้างถึงความสัมพันธ์ซึ่งมีอยู่หรือเกิดขึ้นจากการแต่งงาน การสืบทอดพันธุ์ หรือการรับเลี้ยงดูบุตร ทั้งหลายทั้งปวงเหล่านี้จะกำหนดโดยกฎหมายหรือประเพณี ความสัมพันธ์พื้นฐาน ได้แก่ ความสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นระหว่างคู่โดยการแต่งงาน—และความสัมพันธ์ที่มีอยู่ระหว่างคู่สมรสเช่น {{TextTerm|พ่อแม่|2|112|IndexEntry=พ่อแม่}} ได้แก่{{TextTerm|พ่อ|3|112}} และ{{TextTerm|แม่|4|112}} และ {{TextTerm|ลูกๆ |5|112}} ได้แก่{{TextTerm|ลูกชาย|6|112|IndexEntry=ลูกชาย}} และ{{TextTerm|ลูกสาว|7|112|IndexEntry=ลูกสาว}} | ||
| + | |||
| + | === 113 === | ||
| + | |||
| + | พ่อแม่และลูกๆ บางครั้งจะอ้างอิงถึง{{TextTerm|ครอบครัวทางชีววิทยา|1|113}} หรือ{{TextTerm|ครอบครัวเดี่ยว|1|113|2}} {{TextTerm|พี่น้องชาย|2|113|IndexEntry=พี่น้องชาย}} และ{{TextTerm|พี่น้องหญิง|3|113|IndexEntry=พี่น้องหญิง}} ที่ไม่แยกว่าเป็นเพศใด เรียก{{TextTerm|พี่น้อง|4|113|IndexEntry=พี่น้อง}} พี่น้องที่ร่วมพ่อหรือแม่เดียวกันเท่านั้นเรียก{{TextTerm|กึ่งพี่น้องชาย|5|113|IndexEntry=กึ่งพี่น้องชาย}} หรือ{{TextTerm|กึ่งพี่น้องหญิง|6|113|IndexEntry=กึ่งพี่น้องหญิง}} {{TextTerm|ครอบครัวขยาย|7|113|IndexEntry=ครอบครัวขยาย}} เป็นหน่วยครอบครัวใหญ่ขึ้น โดยทั่วไปประกอบด้วยครอบครัวเดี่ยวหลายครอบครัว {{TextTerm|ครอบครัวขยายแนวตั้ง|8|113}} ประกอบด้วยคนสามรุ่นขึ้นไปอาศัยอยู่ด้วยกันในครัวเรือนเดียวกันหรืออยู่ใกล้กันมากๆ {{TextTerm|ครอบครัวขยายแนวนอน|9|113}} จะรวมพี่น้องกับคู่แต่งงานและลูกๆ ที่อาศัยอยู่ด้วยกัน ครอบครัวขยายแนวตั้งสามารถผลิตครอบครัวพิเศษขึ้นมาอย่างเช่น{{TextTerm|ครอบครัวแขนง|10|113}} ซึ่งทายาทและครอบครัวอาจอาศัยอยู่กับพ่อแม่ของเขาต่อไปได้ | ||
| + | {{Note|1| ศัพท์คำว่า{{NoteTerm|ครอบครัวง่ายๆ}} และ{{NoteTerm|ครอบครัวขั้นต้น}}มีความหมายเหมือนกับคำว่าครอบครัวแกนเดี่ยวหรือครอบครัวชีววิทยา ในความหมายที่จำกัดอย่างเช่นในการวิเคราะห์ภาวะเจริญพันธุ์ คำว่าครอบครัวชีววิทยาอาจหมายถึงบุคคลและลูกๆ ของเขาไม่รวมลูกเลี้ยง}} | ||
| + | {{Note|7| ศัพท์คำว่า{{NoteTerm|ครอบครัวรวม}} และ{{NoteTerm|ครอบครัวร่วม}}มีความหมายเหมือนกับคำว่าครอบครัวขยาย ในความหมายกว้างที่สุด ครอบครัวขยายอาจหมายถึงสมาชิกทั้งหมดของกลุ่มเครือญาติ}} | ||
| + | |||
| + | === 114 === | ||
| + | |||
| + | บุคคลที่สัมพันธ์ผ่าน{{TextTerm|ผู้สืบทอด|1|114}} จาก{{TextTerm|ต้นตระกูล|2|114}} หรือ{{TextTerm|บรรพบุรุษ|2|114|2}} เดียวกันเรียกว่า{{TextTerm|ญาติทางสายเลือด|3|114|IndexEntry=ญาติทางสายเลือด}} หรือ{{TextTerm|ญาติทางพันธุกรรม|3|114|2|IndexEntry=ญาติทางพันธุกรรม}} ศัพท์คำว่า{{TextTerm|วงศ์ญาติ|3|114|3}} และในความหมายของกลุ่มรวมว่า{{TextTerm|กลุ่มวงศาคณาญาติ|3|114|4}} ก็มีการใช้เช่นเดียวกัน {{TextTerm|ขนาดของความสัมพันธ์|4|114}} โดยทั่วไปคำนวณได้โดยอ้างถึงจำนวนขั้นตอนที่จำเป็นก่อนที่จะถึงบรรพบุรุษคนเดียวกัน แต่มีวิธีการคำนวณแตกต่างกันหลายวิธี ความสัมพันธ์พื้นฐานในแต่ละขั้นตอนเหล่านี้เป็น{{TextTerm|ความสัมพันธ์ระหว่างลูกกับพ่อแม่|5|114}} (cf. {{RefNumber|11|2|6}}* and {{RefNumber|11|2|7}}*) ซึ่งกลับกันกับ{{TextTerm|ความเป็นพ่อแม่|6|114}} ({{RefNumber|11|2|2}}*) ได้แก่ ความสัมพันธ์ของคู่แต่งงาน หรือของบิดา หรือของมารดาต่อ{{TextTerm|ลูก|7|114}} ความสัมพันธ์ทางสายเลือดต้องแยกออกจาก{{TextTerm|ความสัมพันธ์โดยการแต่งงาน|8|114}} ซึ่งการแต่งงานทำให้เกิดขึ้นระหว่างคู่สมรสฝ่ายหนึ่งกับญาติของอีกฝ่ายหนึ่ง | ||
| + | {{Note|3| คำว่า{{NoteTerm|ญาติพี่น้อง}}ใช้สำหรับคนที่เกี่ยวพันกันโดยสายเลือดหรือการแต่งงาน บางครั้งคำว่า{{NoteTerm|ญาติพี่น้อง}}ใช้เพื่อหมายถึงกลุ่มรวมของญาติทั้งหมด}} | ||
| + | {{Note|7| คำว่า{{NoteTerm|ลูกหลาน}}ใช้เพื่อหมายถึงผู้คนรุ่นหลังที่มีบรรพบุรุษร่วมกัน}} | ||
| + | {{Note|8| ในบางประเทศ คนที่เกี่ยวพันกันโดยการแต่งงานอาจหมายถึงว่าเป็น{{NoteTerm|เขย-สะใภ้}}}} | ||
| + | |||
| + | === 115 === | ||
| + | |||
| + | {{TextTerm|ครอบครัว|1|115}} (cf. {{RefNumber|11|2|1}}) ซึ่งเป็นหน่วยในการศึกษาทางประชากรศาสตร์ ที่เป็นตัวแทนของครัวเรือนทั้งหมดหรือบางส่วน จำเป็นต้องนิยามให้เฉพาะเจาะจงลงไป และคำนิยามสำหรับวัตถุประสงค์ต่างกันก็อาจผันแปรแตกต่างกันไป {{TextTerm|ครอบครัวทางสถิติ|1|115|2}} หรือ{{TextTerm|ครอบครัวในสำมะโน|1|115|3}} โดยทั่วไปประกอบด้วยสมาชิกทุกคนของครัวเรือนซึ่งสัมพันธ์กันโดยสายเลือด การรับบุตรบุญธรรม หรือการแต่งงาน ครัวเรือนอาจจะรวมหรือไม่รวมครอบครัวก็ได้ ครอบครัวทางสถิติไม่สามารถประกอบด้วยมากกว่าหนึ่งครัวเรือน แม้ว่าครัวเรือนหนึ่งอาจมีมากกว่าหนึ่งครอบครัว ในบางประเทศ นิยามของครอบครัวทางสถิติอาจใช้ประมาณ{{NonRefTerm|ครอบครัวทางชีววิทยา}} ({{RefNumber|11|3|1}}) ก็ได้ ในบางประเทศ นิยามอาจใช้{{TextTerm|แกนครอบครัว|2|115}} เป็นฐาน ไม่ว่าจะประกอบด้วยคู่แต่งงานที่ไม่มีบุตร คู่แต่งงานที่อยู่กับลูกที่ยังไม่แต่งงานหนึ่งคนหรือมากกว่า หรือพ่อแม่ที่อยู่กับลูกที่ยังไม่แต่งงานหนึ่งคนหรือมากกว่า คนที่อยู่ด้วยกันเหล่านี้อาจก่อรูปเป็นครอบครัวในสำมะโนด้วยตัวเองหรือเป็นแกนของครอบครัวนั้น คู่แต่งงานที่อาศัยอยู่กับลูกๆ เรียกว่า{{TextTerm|ครอบครัวตามประเพณี|3|115}} {{TextTerm|ครอบครัวแตกแยก|4|115}} เป็นครอบครัวที่พ่อหรือแม่คนใดคนหนึ่งหายไปด้วยการตาย หย่า หรือทิ้งร้าง ครอบครัวซึ่งมีพ่อหรือแม่เพียงคนเดียว ไม่ว่าจะโดยการแยก หรือเป็นม่ายอาสัยอยู่กับลูกๆ อาจเรียกว่า{{TextTerm|ครอบครัวพ่อแม่เดี่ยว|4|115}} คู่แต่งงานไม่ว่าจะเป็นม่ายหรือแยกกันอยู่ในเวลาที่เก็บข้อมูล และไม่มีลูกๆ เหลืออาศัยอยู่ในครัวเรือนอาจมีชื่อเรียกเฉพาะ อย่างเช่นในประเทศเยอรมัน เรียก{{TextTerm|ครอบครัวส่วนเกิน|5|115}}(“Restfamilie”) เมื่อครอบครัวประเภทต่างๆ เหล่านี้อาสัยอยู่ในครัวเรือนก็จะเรียกว่า{{TextTerm|ครัวเรือนครอบครัว|6|115}} | ||
| + | {{Note|1| ในประเทศสหรัฐอเมริกา {{NoteTerm|ครอบครัวย่อย}}คือคู่สมรสที่มีหรือไม่มีลูกหรือพ่อแม่ที่อยู่กับลูกที่ยังไม่แต่งงาน คนเดียวหรือหลายคน ที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปี อาศัยอยู่ในฐานะสมาชิกของครัวเรือน และเกี่ยวโยงแต่ไม่รวมหัวหน้าครัวเรือนและภรรยา ในประเทศอังกฤษ {{NoteTerm|หน่วยครอบครัวปฐมภูมิ}}ประกอบด้วยพ่อแม่และลูกๆ พี่น้องและบรรพบุรุษของพ่อแม่}} | ||
| + | |||
| + | === 116 === | ||
| + | |||
| + | ในวรรณกรรมทางประชากรศาสตร์ ศัพท์คำว่า{{TextTerm|รุ่นวัย|1|116}} มีความหมายชัดเจนแน่นอนว่าเป็นกลุ่มของบุคคลที่เกิดภายในระยะเวลาที่ระบุไว้ โดยทั่วไปใช้ปีปฏิทินเป็นเวลาอ้างอิง ศัพท์คำว่า{{TextTerm|รุ่น|2|116}} หมายถึงกลุ่มของบุคคลที่ประสบเหตุการณ์หนึ่งในระยะเวลาที่ระบุไว้ ดังนั้นรุ่นเกิดจึงพ้องกับรุ่นวัยในความหมายของ {{RefNumber|11|6|1}} รุ่นแต่งงานคือกลุ่มของบุคคลที่แต่งงานภายในระยะเวลาที่ระบุไว้ ฯลฯ ในวิชาประชากรศาสตร์ เช่นเดียวกับในวิชาพงศาวลีวิทยา (genealogy) คำว่าชั่วคนหรือ{{TextTerm|รุ่นวัย|3|116}} อาจใช้เพื่อหมายถึงผู้สืบสกุลของกลุ่มบุคคล ซึ่งโดยตัวเองเป็นรุ่นวัยในความหมายของ {{RefNumber|11|6|1}} ฉะนั้นลูก ๆ ของกลุ่มผู้ย้ายถิ่นจึงมักถูกอ้างเป็น{{TextTerm|คนรุ่นที่สอง|9}}อยู่บ่อย ๆ บางครั้งเราก็ใช้เพื่อแสดงถึง{{NonRefTerm|รุ่นที่สามหรือสี่}} รุ่นวัยสามารถมีคุณสมบัติได้ตามอายุปัจจุบันของพวกเขาเหล่านั้น ตัวอย่างเช่น {{TextTerm|รุ่นวัยเยาว์และกำลังเติบโตขึ้น|6}} (young and rising generation) {{TextTerm|รุ่นวัยกลางคน|7}} หรือ{{TextTerm|รุ่นวัยในช่วงรุ่งโรจน์แห่งชีวิต|7}} และ{{TextTerm|รุ่นวัยสูงอายุ|8}} ในขณะที่เกณฑ์อายุยังค่อนข้างคลุมเครือและดังนั้นจึงต้องการการจำกัดความ รุ่นของคนที่เกิดในช่วงประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับอัตราเกิดต่ำ (หรือสูง) สามารถหมายถึง{{TextTerm|รุ่นอัตราเกิดต่ำ|11}} (หรือ{{TextTerm|รุ่นอัตราเกิดสูง|10}}) บางครั้งการวิเคราะห์จำกัดเฉพาะการสืบสกุลผ่านเพียงเพศเดียว ดังนั้น{{TextTerm|ชั่วคนฝ่ายชาย|4|116}} หรือ{{TextTerm|ชั่วคนฝ่ายบิดา|4|116|2}} คือลูกชายของคนรุ่นของผู้ชาย {{TextTerm|ชั่วคนฝ่ายหญิง|5|116}} หรือ{{TextTerm|ชั่วคนฝ่ายมารดา|5|116|2}} คือลูกสาวของรุ่นของผู้หญิง ปรกติจะทำการแยกความแตกต่างเหล่านี้เมื่อจะคำนวณความยาวของรุ่น หรือ{{NonRefTerm|ช่วงห่างเฉลี่ยระหว่างรุ่นวัยที่ต่อเนื่อง}} (cf.{{RefNumber|71|3|1}}) | ||
| + | {{Note|2| {{NoteTerm|รุ่นวัย}} ศัพท์คำว่าการวิเคราะห์ใช้เพื่อแสดงวิธีการวิเคราะห์ข้อมูลซึ่งประสบการณ์ของรุ่นวัยของบุคคลต่างๆ ถูกศึกษาตลอดชีวิต หรือในระยะเวลาที่กำหนดไว้<br />สำหรับวัตถุประสงค์ในการเกณฑ์ทหาร ผู้ชายที่จะต้องถูกเกณฑ์ในปีหนึ่งบางครั้งเรียกว่า{{NoteTerm|ชั้น}}ของปีนั้น ในสหรัฐอเมริกา ศัพท์คำเดียวกันนี้ใช้สำหรับกลุ่มของนักเรียนที่จบการศึกษาที่โรงเรียนหรือมหาวิทยาลัยหนึ่งในปีหนึ่ง}} | ||
| + | {{Note|11|เพราะการลดจำนวนลงของการเกิดในช่วงสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง โดยเฉพาะในฝรั่งเศส ศัพท์ภาษาฝรั่งเศส "{{NoteTerm|classes creuses}}" บางครั้งใช้ในวรรณกรรม}} | ||
| + | |||
| + | ==<center><font size=12>* * * </font></center>== | ||
| + | {{SummaryShort}} | ||
| + | |||
| + | {{OtherLanguages|11}} | ||
รุ่นปัจจุบัน เมื่อ 06:46, 20 สิงหาคม 2556
| ข้อความปฏิเสธความรับผิดชอบ : ผู้สนับสนุนทั้งหลายของดีโมพีเดียไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยกับความหมายของศัพท์ต่างๆ ที่อยู่ในพจนานุกรมฉบับปรังปรุงนี้ พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาพ ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ยังอยู่่ระหว่างการดำเนินงาน หากต้องการเสนอข้อคิดเห็นใดๆ กรุณาใช้พื้นที่อภิปราย |
|
ไปยัง: คำนำสู่ดีโมพีเดีย | คำแนะนำการใช้ | ดาวน์โหลด |
110
หน่วยสถิติ1 พื้นฐานที่ใช้ในวิชาประชากรศาสตร์คือ บุคคล2 หรือ คน2 คำว่า หัว2 ที่เคยใช้กันในอดีต เดี๋ยวนี้กลายเป็นคำล้าสมัยไปเสียแล้ว ครัวเรือน3 ซึ่งเป็นหน่วยเศรษฐกิจ-สังคม ประกอบด้วยบุคคลที่อาศัยอยู่ด้วยกัน มีการให้นิยามทางสถิติของคำว่าครัวเรือนต่างกันไป ตามนิยามซึ่งแนะนำให้ใช้เป็นมาตรฐานสากล คำว่าครัวเรือนจะประกอบด้วยกลุ่มของบุคคลซึ่งใช้ที่อยู่อาศัย (120-1) เดียวกันและกินอาหารมื้อหลักด้วยกัน ในอดีต เคยมีการใช้คำว่า ครัว3 ซึ่งแสดงว่าในอตีต สมาชิกของครัวเรือนเคยใช้กองไผกองเดียวกัน การจำแนกประเภทครัวเรือนก็แตกต่างกันไปในแต่ละประเทศและแต่ละการศึกษา การจำแนกประเภทส่วนมากจะแยกความแตกต่างระหว่างครัวเรือนสองประเภท ครัวเรือนส่วนบุคคล4 และ ครัวเรือนกลุ่มรวม5 บุคคลเดียวอาศัยอยู่ตามลำพังเรียกว่าเป็น ครัวเรือนคนเดียว6 ผู้อาศัย7คือบุคคลที่ไม่ได้เป็นคนรับใช้ในบ้านและไม่สัมพันธ์เป็นญาติกับสมาชิกคนอื่นๆ ในครัวเรือน และกินอาหารเป็นประจำกับครัวเรือน ต่างจาก ผู้พัก8 หรือ ผู้เช่าห้อง8 ที่ไม่ได้กินอาหารมื้อประจำกับครัวเรือน ทั้งผู้อาศัยและผู้พักอาจจะรวมหรือไม่รวมไว้ในครัวเรือนเพื่อวัตถุประสงค์ทางสถิติ
- 4. ครัวเรือนส่วนบุคคลเรียกว่าครัวเรือนครอบครัวเมื่อสมาชิกของครอบครัวมีความสัมพันธ์กัน
- 5. ครัวเรือนกลุ่มรวมอาจรวมครัวเรือนสถาบันซึ่งประกอบด้วยบุคคลที่อาศัยอยู่ในสภาบันที่ได้จัดตั้งขึ้นเป็นการเฉพาะ (เช่นโรงพยาบาล เรือนจำ ฯลฯ) และอาจรวมถึงบุคคลที่ไม่มีความสัมพันธ์กันที่อาศัยอยู่ในที่พักกลุ่ม (120-1*) นอกเหนือไปจากสถาบัน อย่างไรก็ตาม คำนิยามสากลที่แนะนำให้ใช้ศัพท์คำว่าครัวเรือนและประชากรครัวเรือนจำกัดอยู่เฉพาะครัวเรือนส่วนบุคคล และคนที่อาศัยอยู่ที่อื่นจะเรียกว่าบุคคลที่ไม่ได้อาศัยอยู่ในครัวเรือน
111
เมื่อครัวเรือนส่วนบุคคล (110-4) มีบุคคลหลายคนอยู่ด้วยกันเรียกว่าเป็น สมาชิกของครัวเรือน1 และสมาชิกคนหนึ่งจะเป็น หัวหน้าครัวเรือน2 ยังไม่มีเกณฑ์ที่ยอมรับกันทั่วไปว่าใครจะเป็นหัวหน้าครัวเรือน ในบางกรณี หัวหน้าครัวเรือนอาจเป็น ผู้หารายได้หลัก3 ก็ได้ ในแบบสอบถามสำมะโนส่วนมาก จะมีคำถามหนึ่งที่เกี่ยวกับ ความสัมพันธ์4 (114-3*) ของสมาชิกของครัวเรือนกับหัวหน้าครัวเรือน คำถามนี้ทำให้สามารถสามารถแยกความแตกต่างระหว่างกลุ่มต่างๆ ใน ครัวเรือนประสม5 หรือ ครัวเรือนผสม5 ซึ่งมีสมาชิกที่มากกว่าครัวเรือนทางชีววิทยา หรือครัวเรือนเดี่ยว (113-1) ครัวเรือนรวมอาจแยกออกเป็น แกนเดี่ยว6 หลายครอบครัว ซึ่งรวม แกนเดี่ยวปฐมภูมิ7 และ แกนเดี่ยวทุติยภูมิ8 แกนเหล่านี้เรียกกันทั่วไปว่าครอบครัว (112-1) ครอบครัวปฐมภูมิ9 เป็นครอบครัวของหัวหน้าครัวเรือนตามนิยาม ครอบครัวอื่นๆ เรียกว่า ครอบครัวทุติยภูมิ10 ขนาดครัวเรือน11 หมายถึงจำนวนบุคคลที่รวมอยู่ในครัวเรือน
- 2. ศัพท์คำว่าหัวหน้าครัวเรือนบางครั้งใช้เพื่อหมายถึงหัวหน้าของครัวเรือน ศัพท์คำว่าหัวหน้าเห็นได้บ่อยๆ อย่างเช่นในคำว่าอัตราส่วนหัวหน้าซึ่งเป็นอัตราส่วนของจำนวนหัวหน้าครัวเรือนตามอายุ เพศ และลักษณะอื่นๆ ต่อประชากรในกลุ่มเดียวกันนั้น
- 6. ครัวเรือนแกนเดี่ยวอาจเรียกว่าหน่วยครอบครัวสมรสก็ได้
112
ครอบครัว1 (cf. § 113 and § 115) เป็นหน่วยที่ต่างออกไป ซึ่งต้องแยกความแตกต่างจากครัวเรือน (110-3) ด้วยความระมัดระวัง นิยามเบื้องต้นของคำว่าครอบครัวจะอ้างถึงความสัมพันธ์ซึ่งมีอยู่หรือเกิดขึ้นจากการแต่งงาน การสืบทอดพันธุ์ หรือการรับเลี้ยงดูบุตร ทั้งหลายทั้งปวงเหล่านี้จะกำหนดโดยกฎหมายหรือประเพณี ความสัมพันธ์พื้นฐาน ได้แก่ ความสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นระหว่างคู่โดยการแต่งงาน—และความสัมพันธ์ที่มีอยู่ระหว่างคู่สมรสเช่น พ่อแม่2 ได้แก่ พ่อ3 และ แม่4 และ ลูกๆ 5 ได้แก่ ลูกชาย6 และ ลูกสาว7
113
พ่อแม่และลูกๆ บางครั้งจะอ้างอิงถึง ครอบครัวทางชีววิทยา1 หรือ ครอบครัวเดี่ยว1 พี่น้องชาย2 และ พี่น้องหญิง3 ที่ไม่แยกว่าเป็นเพศใด เรียก พี่น้อง4 พี่น้องที่ร่วมพ่อหรือแม่เดียวกันเท่านั้นเรียก กึ่งพี่น้องชาย5 หรือ กึ่งพี่น้องหญิง6 ครอบครัวขยาย7 เป็นหน่วยครอบครัวใหญ่ขึ้น โดยทั่วไปประกอบด้วยครอบครัวเดี่ยวหลายครอบครัว ครอบครัวขยายแนวตั้ง8 ประกอบด้วยคนสามรุ่นขึ้นไปอาศัยอยู่ด้วยกันในครัวเรือนเดียวกันหรืออยู่ใกล้กันมากๆ ครอบครัวขยายแนวนอน9 จะรวมพี่น้องกับคู่แต่งงานและลูกๆ ที่อาศัยอยู่ด้วยกัน ครอบครัวขยายแนวตั้งสามารถผลิตครอบครัวพิเศษขึ้นมาอย่างเช่น ครอบครัวแขนง10 ซึ่งทายาทและครอบครัวอาจอาศัยอยู่กับพ่อแม่ของเขาต่อไปได้
- 1. ศัพท์คำว่าครอบครัวง่ายๆ และครอบครัวขั้นต้นมีความหมายเหมือนกับคำว่าครอบครัวแกนเดี่ยวหรือครอบครัวชีววิทยา ในความหมายที่จำกัดอย่างเช่นในการวิเคราะห์ภาวะเจริญพันธุ์ คำว่าครอบครัวชีววิทยาอาจหมายถึงบุคคลและลูกๆ ของเขาไม่รวมลูกเลี้ยง
- 7. ศัพท์คำว่าครอบครัวรวม และครอบครัวร่วมมีความหมายเหมือนกับคำว่าครอบครัวขยาย ในความหมายกว้างที่สุด ครอบครัวขยายอาจหมายถึงสมาชิกทั้งหมดของกลุ่มเครือญาติ
114
บุคคลที่สัมพันธ์ผ่าน ผู้สืบทอด1 จาก ต้นตระกูล2 หรือ บรรพบุรุษ2 เดียวกันเรียกว่า ญาติทางสายเลือด3 หรือ ญาติทางพันธุกรรม3 ศัพท์คำว่า วงศ์ญาติ3 และในความหมายของกลุ่มรวมว่า กลุ่มวงศาคณาญาติ3 ก็มีการใช้เช่นเดียวกัน ขนาดของความสัมพันธ์4 โดยทั่วไปคำนวณได้โดยอ้างถึงจำนวนขั้นตอนที่จำเป็นก่อนที่จะถึงบรรพบุรุษคนเดียวกัน แต่มีวิธีการคำนวณแตกต่างกันหลายวิธี ความสัมพันธ์พื้นฐานในแต่ละขั้นตอนเหล่านี้เป็น ความสัมพันธ์ระหว่างลูกกับพ่อแม่5 (cf. 112-6* and 112-7*) ซึ่งกลับกันกับ ความเป็นพ่อแม่6 (112-2*) ได้แก่ ความสัมพันธ์ของคู่แต่งงาน หรือของบิดา หรือของมารดาต่อ ลูก7 ความสัมพันธ์ทางสายเลือดต้องแยกออกจาก ความสัมพันธ์โดยการแต่งงาน8 ซึ่งการแต่งงานทำให้เกิดขึ้นระหว่างคู่สมรสฝ่ายหนึ่งกับญาติของอีกฝ่ายหนึ่ง
- 3. คำว่าญาติพี่น้องใช้สำหรับคนที่เกี่ยวพันกันโดยสายเลือดหรือการแต่งงาน บางครั้งคำว่าญาติพี่น้องใช้เพื่อหมายถึงกลุ่มรวมของญาติทั้งหมด
- 7. คำว่าลูกหลานใช้เพื่อหมายถึงผู้คนรุ่นหลังที่มีบรรพบุรุษร่วมกัน
- 8. ในบางประเทศ คนที่เกี่ยวพันกันโดยการแต่งงานอาจหมายถึงว่าเป็นเขย-สะใภ้
115
ครอบครัว1 (cf. 112-1) ซึ่งเป็นหน่วยในการศึกษาทางประชากรศาสตร์ ที่เป็นตัวแทนของครัวเรือนทั้งหมดหรือบางส่วน จำเป็นต้องนิยามให้เฉพาะเจาะจงลงไป และคำนิยามสำหรับวัตถุประสงค์ต่างกันก็อาจผันแปรแตกต่างกันไป ครอบครัวทางสถิติ1 หรือ ครอบครัวในสำมะโน1 โดยทั่วไปประกอบด้วยสมาชิกทุกคนของครัวเรือนซึ่งสัมพันธ์กันโดยสายเลือด การรับบุตรบุญธรรม หรือการแต่งงาน ครัวเรือนอาจจะรวมหรือไม่รวมครอบครัวก็ได้ ครอบครัวทางสถิติไม่สามารถประกอบด้วยมากกว่าหนึ่งครัวเรือน แม้ว่าครัวเรือนหนึ่งอาจมีมากกว่าหนึ่งครอบครัว ในบางประเทศ นิยามของครอบครัวทางสถิติอาจใช้ประมาณครอบครัวทางชีววิทยา (113-1) ก็ได้ ในบางประเทศ นิยามอาจใช้ แกนครอบครัว2 เป็นฐาน ไม่ว่าจะประกอบด้วยคู่แต่งงานที่ไม่มีบุตร คู่แต่งงานที่อยู่กับลูกที่ยังไม่แต่งงานหนึ่งคนหรือมากกว่า หรือพ่อแม่ที่อยู่กับลูกที่ยังไม่แต่งงานหนึ่งคนหรือมากกว่า คนที่อยู่ด้วยกันเหล่านี้อาจก่อรูปเป็นครอบครัวในสำมะโนด้วยตัวเองหรือเป็นแกนของครอบครัวนั้น คู่แต่งงานที่อาศัยอยู่กับลูกๆ เรียกว่า ครอบครัวตามประเพณี3 ครอบครัวแตกแยก4 เป็นครอบครัวที่พ่อหรือแม่คนใดคนหนึ่งหายไปด้วยการตาย หย่า หรือทิ้งร้าง ครอบครัวซึ่งมีพ่อหรือแม่เพียงคนเดียว ไม่ว่าจะโดยการแยก หรือเป็นม่ายอาสัยอยู่กับลูกๆ อาจเรียกว่า ครอบครัวพ่อแม่เดี่ยว4 คู่แต่งงานไม่ว่าจะเป็นม่ายหรือแยกกันอยู่ในเวลาที่เก็บข้อมูล และไม่มีลูกๆ เหลืออาศัยอยู่ในครัวเรือนอาจมีชื่อเรียกเฉพาะ อย่างเช่นในประเทศเยอรมัน เรียก ครอบครัวส่วนเกิน5(“Restfamilie”) เมื่อครอบครัวประเภทต่างๆ เหล่านี้อาสัยอยู่ในครัวเรือนก็จะเรียกว่า ครัวเรือนครอบครัว6
- 1. ในประเทศสหรัฐอเมริกา ครอบครัวย่อยคือคู่สมรสที่มีหรือไม่มีลูกหรือพ่อแม่ที่อยู่กับลูกที่ยังไม่แต่งงาน คนเดียวหรือหลายคน ที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปี อาศัยอยู่ในฐานะสมาชิกของครัวเรือน และเกี่ยวโยงแต่ไม่รวมหัวหน้าครัวเรือนและภรรยา ในประเทศอังกฤษ หน่วยครอบครัวปฐมภูมิประกอบด้วยพ่อแม่และลูกๆ พี่น้องและบรรพบุรุษของพ่อแม่
116
ในวรรณกรรมทางประชากรศาสตร์ ศัพท์คำว่า รุ่นวัย1 มีความหมายชัดเจนแน่นอนว่าเป็นกลุ่มของบุคคลที่เกิดภายในระยะเวลาที่ระบุไว้ โดยทั่วไปใช้ปีปฏิทินเป็นเวลาอ้างอิง ศัพท์คำว่า รุ่น2 หมายถึงกลุ่มของบุคคลที่ประสบเหตุการณ์หนึ่งในระยะเวลาที่ระบุไว้ ดังนั้นรุ่นเกิดจึงพ้องกับรุ่นวัยในความหมายของ 116-1 รุ่นแต่งงานคือกลุ่มของบุคคลที่แต่งงานภายในระยะเวลาที่ระบุไว้ ฯลฯ ในวิชาประชากรศาสตร์ เช่นเดียวกับในวิชาพงศาวลีวิทยา (genealogy) คำว่าชั่วคนหรือ รุ่นวัย3 อาจใช้เพื่อหมายถึงผู้สืบสกุลของกลุ่มบุคคล ซึ่งโดยตัวเองเป็นรุ่นวัยในความหมายของ 116-1 ฉะนั้นลูก ๆ ของกลุ่มผู้ย้ายถิ่นจึงมักถูกอ้างเป็น คนรุ่นที่สอง9อยู่บ่อย ๆ บางครั้งเราก็ใช้เพื่อแสดงถึงรุ่นที่สามหรือสี่ รุ่นวัยสามารถมีคุณสมบัติได้ตามอายุปัจจุบันของพวกเขาเหล่านั้น ตัวอย่างเช่น รุ่นวัยเยาว์และกำลังเติบโตขึ้น6 (young and rising generation) รุ่นวัยกลางคน7 หรือ รุ่นวัยในช่วงรุ่งโรจน์แห่งชีวิต7 และ รุ่นวัยสูงอายุ8 ในขณะที่เกณฑ์อายุยังค่อนข้างคลุมเครือและดังนั้นจึงต้องการการจำกัดความ รุ่นของคนที่เกิดในช่วงประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับอัตราเกิดต่ำ (หรือสูง) สามารถหมายถึง รุ่นอัตราเกิดต่ำ11 (หรือ รุ่นอัตราเกิดสูง10) บางครั้งการวิเคราะห์จำกัดเฉพาะการสืบสกุลผ่านเพียงเพศเดียว ดังนั้น ชั่วคนฝ่ายชาย4 หรือ ชั่วคนฝ่ายบิดา4 คือลูกชายของคนรุ่นของผู้ชาย ชั่วคนฝ่ายหญิง5 หรือ ชั่วคนฝ่ายมารดา5 คือลูกสาวของรุ่นของผู้หญิง ปรกติจะทำการแยกความแตกต่างเหล่านี้เมื่อจะคำนวณความยาวของรุ่น หรือช่วงห่างเฉลี่ยระหว่างรุ่นวัยที่ต่อเนื่อง (cf.713-1)
- 2. รุ่นวัย ศัพท์คำว่าการวิเคราะห์ใช้เพื่อแสดงวิธีการวิเคราะห์ข้อมูลซึ่งประสบการณ์ของรุ่นวัยของบุคคลต่างๆ ถูกศึกษาตลอดชีวิต หรือในระยะเวลาที่กำหนดไว้
สำหรับวัตถุประสงค์ในการเกณฑ์ทหาร ผู้ชายที่จะต้องถูกเกณฑ์ในปีหนึ่งบางครั้งเรียกว่าชั้นของปีนั้น ในสหรัฐอเมริกา ศัพท์คำเดียวกันนี้ใช้สำหรับกลุ่มของนักเรียนที่จบการศึกษาที่โรงเรียนหรือมหาวิทยาลัยหนึ่งในปีหนึ่ง - 11. เพราะการลดจำนวนลงของการเกิดในช่วงสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง โดยเฉพาะในฝรั่งเศส ศัพท์ภาษาฝรั่งเศส "classes creuses" บางครั้งใช้ในวรรณกรรม
* * *
|
ไปยัง: คำนำสู่ดีโมพีเดีย | คำแนะนำการใช้ | ดาวน์โหลด |
