รุ่นปรับปรุงเมื่อ 10:25, 3 พฤษภาคม 2556

632

อัตราเกิด¹เป็นศัพท์ทั่วไป หมายถึงอัตราที่คำนวณโดยโยงจำนวนการเกิดมีชีพที่สังเกตได้ในประชากรหรือประชากรกลุ่มย่อยในช่วงระยะเวลาหนึ่ง ไปยังขนาดของประชากรหรือประชากรกลุ่มย่อยในช่วงเวลาเดียวกันนั้น อัตรานี้ปรกติจะเป็นอัตราต่อ 1,000 และช่วงระยะเวลาที่ใช้กันมากที่สุดคือหนึ่งปี เมื่อใช้ศัพท์คำว่าอัตราเกิดโดยไม่มีการขยายความต่อไป ก็จะเป็นสิ่งที่เข้าใจกันว่าเป็น อัตราเกิดอย่างหยาบ² และการเกิดมีชีพทั้งหมดจะโยงไปสัมพันธ์กับประชากรทั้งหมด บางครั้งมีการคำนวณ อัตราเกิดรวม³ที่ใช้จำนวนเกิดมีชีพและการตายตัวอ่อนระยะหลัง อัตราเกิดที่ถูกต้องตามกฎหมาย⁴และ อัตราเกิดที่ไม่ถูกต้องตามกฎหมาย⁵คำนวณได้โดยใช้การเกิดที่ถูกต้องตามกฎหมายและการเกิดที่ไม่ถูกต้องตามกฎหมายเป็นตัวตั้ง และจำนวนประชากรที่แต่งงานและไม่แต่งงานในขณะเวลานั้นตามลำดับเป็นตัวหาร อย่างไรก็ตามมีการใช้ อัตราส่วนความไม่ถูกต้องตามกฎหมาย⁶ซึ่งคือจำนวนเกิดที่ไม่ถูกต้องตามกฎหมายต่อการเกิด 1,000 ราย กันมากกว่า ในการเปรียบเทียบภาวะเจริญพันธุ์ของประชากรต่างกลุ่มกัน อัตราเกิดปรับฐาน⁷จะใช้เพื่อขจัดอิทธิพลของอัตราเกิดที่เกิดจากความแตกต่างกันบางอย่างในโครงสร้างของประชากร (ส่วนใหญ่เป็นความแตกต่างของโครงสร้างอายุและเพศ) อัตราส่วนเด็ก-สตรี⁸ที่ใช้กันอยู่ทั่วไปเป็นจำนวนเด็กอายุ 0 ถึง 4 ปีต่อผู้หญิงในวัยมีบุตร ได้แก่ผู้หญิงอายุ 15 ถึง 49 ปี 1,000 คน เป็นดัชนีของภาวะเจริญพันธุ์เมื่อไม่มีสถิติการเกิดที่เชื่อถือได้
4 and 5. The denominator of the legitimate and illegitimate birth rate is sometimes the total population.

633

ศัพท์คำว่า อัตราเจริญพันธุ์¹ใช้เมื่อตัวหารของส่วนหนึ่งของอัตราเกิดจำกัดอยู่ที่กลุ่มของบุคคลเพศเดียวกันในวัยสืบทอดพันธุ์ (620-1) ตัวหารนี้โดยทั่วไปเป็นประชากรกลางปีในระยะเวลาที่ระบุไว้ แต่มันอาจจะเป็นจำนวนปีที่มีชีวิตอยู่ของกลุ่มประชากรนั้นในช่วงเวลานั้นหรือขนาดเฉลี่ยของกลุ่มนั้น นอกจากระบุไว้เป็นอย่างอื่น อัตราเจริญพันธุ์เป็น อัตราเจริญพันธุ์สตรี² และอัตราที่คำนวณสำหรับกลุ่มของสตรีจะใช้จำนวนปีที่มีชีวิตอยู่โดยจำนวนของสตรีในช่วงเวลาหนึ่งเรียกว่าจำนวนของ ปีสตรี³ อัตราเจริญพันธุ์บุรุษ⁴คำนวณได้ด้วยวิธีเดียวกันกับของผู้หญิง โดยทั่วไปอัตราเจริญพันธุ์แสดงในรูปจำนวนเกิดต่อพัน (บุคคลในประเภทเหมือนกัน — เพศ อายุ สถานภาพสมรส ฯลฯ — cf. 133-4*) อัตราเจริญพันธุ์สมรส⁵หรือ อัตราเจริญพันธุ์ที่ถูกต้องตามกฎหมาย⁵โยงจำนวนรวมของการเกิดที่ถูกต้องตามกฎหมาย (610-3) ไปยังจำนวนของสตรีที่แต่งงานแล้วในขณะนั้น อัตราเจริญพันธุ์ไม่สมรส⁶หรือ อัตราเจริญพันธุ์ที่ไม่ถูกต้องตามกฎหมาย⁶โยงจำนวนรวมของการเกิดที่ไม่ถูกต้องตามกฎหมาย (610-4) ไปยังจำนวนของสตรีโสด ม่ายหรือหย่าแล้ว อัตราเจริญพันธุ์ทั้งหมด⁷ไม่แยกความแตกต่างตามความถูกต้องตามกฎหมาย (610-1) ของการเกิดหรือสถานภาพสมรสของพ่อแม่ อัตราเจริญพันธุ์ทั่วไป⁸โยงจำนวนรวมของการเกิดไปยังผู้หญิงทั้งหมดในวัยมีบุตรโดยไม่คำนึงถึงสถานภาพสมรส อัตราที่ใช้ พิสัยอายุที่แคบลง (ปรกติหนึ่งปีหรือกลุ่มอายุ 5 ปี) เรียกว่า อัตราเจริญพันธุ์รายอายุ⁹ หรือ อัตราเกิดรายอายุ⁹

• 1. In many expressions used in this and following paragraphs, birth rate is used synonymously with fertility rate.
• 5. Marital fertility or legitimate fertility: the fertility of married persons (see 635-1).
• 6. Non-marital fertility or illegitimate fertility: the fertility of unmarried persons.

634

Order-specific fertility rates¹ relate births of a certain order to a number of women, to a number of marriages or to a number of births of the preceding order. Parity-specific fertility rates² or parity-specific birth rates² not only restrict the numerator to births of a given order, but also restrict the denominator to the women of the parity (611-6) at risk (134-2), e.g., second order births to one-parity women. Such rates are usually age-specific or duration-specific. In parity-specific birth probabilities³, the numerator consists of the number of births of order x + 1 occurring during a period, and the denominator consists of the number of women of parity x at the beginning of the same period.

635

ในการศึกษา ภาวะเจริญพันธุ์สมรส¹เป็นไปได้ที่จะจัดข้อมูลตามรุ่นแต่งงาน (116-2) ของมารดา และ อัตราเจริญพันธุ์รายระยะเวลาการแต่งงาน²มักจะคำนวณขึ้นเพื่อหา อัตราเจริญพันธุ์สมรสรายอายุ³

636

ศัพท์คำว่า ภาวะเจริญพันธุ์รุ่น¹หมายถึงพฤติกรรมการสืบทอดพันธุ์ของเฉพาะรุ่นเกิดหรือรุ่นแต่งงาน (116-2) เมื่ออัตราเจริญพันธุ์รายระยะเวลาการแต่งงานหรืออัตราเจริญพันธุ์รายอายุบวกรวมกันจากเมื่อเริ่มต้นความเสี่ยงของรุ่นจนกระทั่งเวลาหลังจากนั้น เราเรียกว่า ภาวะเจริญพันธุ์สะสม² ภาวะเจริญพันธุ์สัมบูรณ์⁴ หรือ ภาวะเจริญพันธุ์ชั่วชีวิต⁴ เป็นภาวะเจริญพันธุ์สะสมจนกระทั่งถึงวันเวลาที่สมาชิกทั้งหมดของรุ่นนั้นมีอายุพ้นวัยมีบุตร จำนวนรวมของผลคูณของอัตราเจริญพันธุ์ของรุ่นนั้นด้วยความน่าจะเป็นของการรอดชีพของสตรีไปถึงอายุถัดไปเรียกว่าเป็น ภาวะเจริญพันธุ์สุทธิสะสม⁵ของสตรีรุ่นนั้น

• 4. Before the end of the reproductive period, the terms incomplete fertility or fertility to date are employed to show that the cohort’s cumulative fertility may be expected to increase.

637

สำมะโนและการสำรวจอาจให้ข้อมูลเกี่ยวกับภาวะเจริญพันธุ์เมื่อมีคำถามเกี่ยวกับจำนวนที่เกิดจากสตรีหรือคู่อยู่กินที่แจังนับได้ ไม่ว่าจะเป็นในช่วง การแต่งงานปัจจุบัน¹ หรือการแต่งงานทั้งหมด จำนวนเฉลี่ยของบุตรที่เกิดต่อสตรี² หรือ จำนวนบุตรที่มีเฉลี่ย² อาจคำนวณได้ จำนวนของบุตรต่อคู่อยู่กินบางครั้งเรียกว่า ขนาดครอบครัวเฉลี่ย³ ทั้งยังเป็นไปได้ที่จะคำนวณ จำนวนเฉลี่ยของการเกิดต่อการแต่งงาน⁴ มีความสนใจเป็นพิเศษต่อ การแต่งงานของภาวะเจริญพันธุ์สัมบูรณ์⁵ซึ่งภรรยาอายุพ้นวัยเจริญพันธุ์ก่อนที่การแต่งงานจะสิ้นสลายลง จำนวนบุตรสุดท้าย⁶ หรือ จำนวนบุตรสัมบูรณ์⁶ ซึ่งได้แก่จำนวนเฉลี่ยของบุตรต่อสตรีที่ผ่านวัยมีบุตรแล้ว ไม่แตกต่างมากนักจากภาวะเจริญพันธุ์สัมบูรณ์ (636-4) การทำตารางของจำนวนบุตรสุดท้ายหรือภาวะเจริญพันธุ์สัมบูรณ์โดยไข้วกับจำนวนบุตรช่วยให้คำนวณอนุกรมของ อัตราส่วนจำนวนบุตรลำดับถัดไป⁷ ซึ่งเป็นเศษส่วนที่มีตัวหารเป็นจำนวนของผู้หญิงที่มีลูก n คน และตัวตั้งเป็นจำนวนผู้หญิงที่มีลูก n + 1 คน การศึกษาพิเศษให้ข้อมูลเกี่ยวกับ การก่อรูปครอบครัว⁸ และ วงจรชีวิตครอบครัว⁸ ในการศึกษาเหล่านี้ช่วงห่างการเกิด (612-1) และ อายุเมื่อการเกิดของลูกคนสุดท้าย¹⁰สำหรับผู้หญิงที่มีภาวะเจริญพันธุ์สัมบูรณ์แล้วมีความน่าสนใจเป็นการเฉพาะ

638

ประวัติภาวะเจริญพันธุ์¹ หรือ ประวัติการสืบทอดพันธุ์¹เป็นรายการที่ได้รับจากผู้หญิงแต่ละคนเกี่ยวกับเหตุการณ์สำคัญในชีวิตสืบทอดพันธุ์ของตน อย่างเข่นการแต่งงาน การตั้งครรภ์ การเกิด การตายทารก ฯลฯ และวันเวลาที่เกิดเหตุการณ์เหล่านั้น ประวัติภาวะเจริญพันธุ์มักได้รับข้อมูลย้อนเวลาจากการสำรวจ รูปแบบครอบครัว¹ใช้ในวิชาประชากรศาสตร์เชิงประวัติศาสตร์ (102-1) ซึ่งกำหนดรูปแบบครอบครัวของคู่อยู่กินและลูกๆ โดย การประกอบสร้างครอบครัวขึ้นใหม่²โดยอาศัยบันทึกเหตุการณ์ชีพ (211-3) ประวัติการตั้งครรภ์³ หรือ บันทึกการตั้งครรภ์³ของผู้หญิงคนหนึ่งมีข้อมูลรายละเอียดเกี่ยวกับการตั้งครรภ์ซึ่งรวมวันเวลาเมื่อแต่ละครรภ์เริ่มต้นและจบลง และผลของการตั้งครรภ์นั้น บันทึกรายละเอียดเกี่ยวกับวันเวลาของภาวะเจริญพันธุ์เช่นนั้นใช้เพื่อวัตถุประสงค์หลายประการ ตัวอย่างเช่น สามารถใช้เป็นข้อมูลเกี่ยวกับ ภาวะเจริญพันธุ์ธรรมชาติ⁴ ซึ่งได้แก่ภาวะเจริญพันธุ์ที่ไม่มีการจำกัดขนาดครอบครัว (624-4) ข้อมูลเช่นนั้นสามารถใช้ในการประมาณค่า ภาวะความสามารถในการมีครรภ์⁵ ซึ่งหมายถึงความน่าจะเป็นของการปฏิสนธิต่อรอบประจำเดือน (622-2) มีความแตกต่างระหว่าง ภาวะความสามารถในการมีครรภ์ตามธรรมชาติ⁶ในกรณีไม่มีการป้องกันการปฏิสนธิ กับ ภาวะความสามารถในการมีครรภ์ที่เหลือ⁷ในกรณีตรงกันข้าม ศัพท์คำว่า ภาวะความสามารถในการมีครรภ์ที่มีประสิทธิภาพ⁸แสดงความหมายถึงความสามารถในการมีครรภ์ที่คำนวณได้ในแง่ของการปฏิสนธิซึ่งมีผลเป็นการเกิดมีชีพเท่านั้น อัตราปฏิสนธิ⁹ในช่วงระยะเวลาของการเปิดต่อความเสี่ยง (613-1) ใช้เพื่อวัดประสิทธิภาพของการป้องกันการปฏิสนธิในช่วงเวลาของการใช้วิธีการคุมกำเนิด

• 1. โดยปรกติประวัติการเกิดจำกัดอยู่ที่การเกิดมีชีวิต
• 6. ภาวะความสามารถในการมีครรภ์ เมื่อใช้โดดๆ จะหมายถึงภาวะความสามารถในการมีครรภ์ตามธรรมชาติ

639

ดัชนีสรุปรวมของ ภาวะเจริญพันธุ์ชั่วเวลา¹ ซึ่งได้แก่ภาวะเจริญพันธุ์ของเฉพาะปีหนึ่งหรือชั่วเวลาหนึ่ง คำนวณได้โดยการรวมอนุกรมของอัตราเจริญพันธุ์รายอายุที่แสดงถึง การกระจายอัตราเจริญพันธุ์² และใช้เป็น มาตรวัดสังเคราะห์ของภาวะเจริญพันธุ์³ เรียกว่า อัตราเจริญพันธุ์รวม⁴ หรือ ภาวะเจริญพันธุ์รวม⁴ ดัชนีภาวะเจริญพันธุ์ชั่วเวลาสรุปรวมอย่างอื่นอาจคำนวณได้ด้วยวิธีเดียวกัน เช่น อัตราเจริญพันธุ์ที่ถูกต้องตามกฎหมายรวม⁵ซึ่งก็คือผลรวมของอัตราเจริญพันธุ์รายช่วงเวลาของการแต่งงาน และ อัตราเจริญพันธุ์รวมตามลำดับมีบุตร⁶ซึ่งก็คือผลรวมของอัตราเจริญพันธุ์รายอายุตามลำดับที่บุตร อัตราส่วนของการเกิดต่อการสมรส⁷คำนวณได้โดยการโยงจำนวนของการเกิดในปีหนึ่งไปยังจำนวนการแต่งงานของปีนั้น หรือไปยังจำนวนเฉลี่ยถ่วงน้ำหนักของการแต่งงานในปีปัจจุบันและในปีก่อนๆ

• 2. หรือฟังก์ชันภาวะเจริญพันธุ์
• 4. ดัชนีนี้ไม่ใช่อัตราในความหมายของ (133-4) ภาวะเจริญพันธุ์รวมในปีหนึ่งหมายถึงจำนวนเด็กควรเกิดต่อสตรี 1,000 คน ถ้าสตรีเหล่านั้นไม่มีประสบการณ์การตายและมีอัตราเจริญพันธุ์รายอายุเป็นเหมือนที่สังเกตได้ในปีนั้น อัตราสืบทอดพันธุ์รวมชั่วเวลา (ดู 711-4) ซึ่งได้มาจากการคูณอัตราเจริญพันธุ์รวมด้วยสัดส่่วนของการเกิดที่เป็นเพศหญิง มีการใช้อยู่บ่อยๆ ในอตีต แต่ในปัจจุบันนิยมใช้อัตราเจริญพันธุ์รวมเพื่อเป็นดัชนีสรุปรวมของภาวะเจริญพันธุ์ชั่วเวลา
• 5. หรือภาวะเจริญพันธุ์สมรสรวม คำนี้ใช้เพื่อพรรณนาผลรวมของอัตราเจริญพันธุ์สมรสรายอายุที่อายุมากกว่า 20 ปี

640

เมื่อการทำแท้ง (604-2) ได้ทำให้ถูกต้องตามกฎหมาย ก็จะสามารถรวบรวมสถิติเกี่ยวกับการทำแท้งที่ถูกกฎหมาย (604-4) ได้ อัตราการแท้ง¹เป็นการวัดความถี่ของการแท้งในประชากรในช่วงเวลาหนึ่ง ปรกติใช้ช่วงเวลาหนึ่งปี การแท้งอาจโยงไปสัมพันธ์กับประชากรรวม หรือกับจำนวนของผู้หญิงในวัยมีบุตร และอาจทำเป็นอัตราเฉพาะอายุ จำนวนบุตร หรือลักษณะอื่นๆ อัตราส่วนการแท้ง²เป็นมาตรวัดความถี่ของการแท้งที่สัมพันธ์กับจำนวนการเกิดมีชีพ (601-4) ในช่วงเวลาเดียวกัน อัตราการแท้งตลอดช่วงชีวิต³เป็นการรวมอัตราการแท้งรายอายุ ^4* และเป็นมาตรวัดสังเคราะห์ของการแท้งต่อสตรี 1 หรือ 1,000 คน

* * *