พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาษา ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ภาษาไทย

ข้อความปฏิเสธความรับผิดชอบ : ผู้สนับสนุนทั้งหลายของดีโมพีเดียไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยกับความหมายของศัพท์ต่างๆ ที่อยู่ในพจนานุกรมฉบับปรังปรุงนี้ พจนานุกรมประชากรศาสตร์พหุภาพ ฉบับปรับให้เป็นเอกภาพ ปรับปรุงครั้งที่สอง ยังอยู่่ระหว่างการดำเนินงาน หากต้องการเสนอข้อคิดเห็นใดๆ กรุณาใช้พื้นที่อภิปราย

140

ค่าเฉลี่ย¹ หรือ ค่ามัชฌิม¹ที่มีการใช้บ่อยมากในวิชาประชากรศาสตร์ เป็น ค่าเฉลี่ยทางคณิตศาสตร์² หรือ ค่ามัชฌิมทางคณิตศาสตร์² ซึ่งประกอบด้วยผลรวมของค่าทั้งหมดหารด้วยจำนวนของค่าเหล่านั้น เมื่อคำว่าค่าเฉลี่ยหรือค่ามัชฌิมใช้โดยไม่มีการบอกลักษณะอย่างอื่นจะมีความหมายถึงค่าเฉลี่ยทางคณิตศาสตร์ ค่ามัชฌิมเรขาคณิต³ หรือ ค่าเฉลี่ยเรขาคณิต³บางครั้งนำมาใช้เมื่อค่าที่สังเกตได้ทั้งหมดเป็นบวก ค่านี้เป็นรากที่ N ของผลคูณของค่า N เหล่านั้น ค่าเฉลี่ยถ่วงน้ำหนัก⁴ หรือ ค่ามัชฌิมถ่วงน้ำหนัก⁴ นำมาใช้เมื่อรายการต่างๆ ได้รับความสำคัญไม่เท่ากัน คำนวณได้โดยการคูณแต่ละรายการด้วย ปัจจัยถ่วงน้ำหนัก⁵ หรือ น้ำหนัก⁵ ค่ามัธยฐาน⁶เป็นค่าขององค์ประกอบซึ่งแบ่ง ชุด⁷ของหน่วยสังเกตออกเป็นสองครึ่ง ฐานนิยม⁸เป็นค่าที่มีมากที่สุดหรือมีความถี่สูงสุดในชุดของหน่วยสังเกตนั้น

141

การกระจาย¹ การกระจัดกระจาย¹ การผันแปร¹ หรือ ความแปรปรวน¹ ของชุดของหน่วยสังเกตขึ้นอยู่กับ ความแตกต่าง² หรือ ความเบี่ยงเบน² ระหวางองค์ประกอบ ในที่นี้จะกล่าวถึงเฉพาะ มาตรวัดการกระจาย³เท่านั้น พิสัย⁴หมายถึงความแตกต่างระหว่างค่าที่มากที่สุดกับค่าที่น้อยที่สุดของชุดขององค์ประกอบเหล่านั้น พิสัยอินเทอร์ควอไทล์⁵เป็นความแตกต่างระหว่างควอไทล์ (142-2)ที่หนึ่งและที่สาม และจะมีหน่วยสังเกตครึ่งหนึ่งในชุดนั้น พิสัยกึ่งอินเทอร์ควอไทล์⁶ บางครั้งเรียกว่า ความเบี่ยงเบนควอไทล์⁶ ซึ่งหมายถึงครึ่งหนึ่งของพิสัยอินเทอร์ควอไทล์ มีการใช้บ่อยๆ ในการวัดการกระจาย ความเบี่ยงเบนมัชฌิม⁷ หรือ ความเบี่ยงเบนเฉลี่ย⁷หมายถึงค่ามัชฌิมคณิตศาสตร์(140-2)ของค่าบวกของความเบี่ยงเบนของแต่ละรายการจากค่าเฉลี่ย ค่าแปรปรวน⁸หมายถึงค่ามัชฌิมคณิตศาสตร์ของกำลังสองของค่าเบี่ยงเบนเหล่านี้ และ ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน⁹หมายถึงรากที่สองของค่าความแปรปรวน

• 9. สัญญลักษณ์ที่ใช้กันทั่วไปสำหรับค่าเบี่ยงเบนมาตรฐานคือ σ

142

ถ้าอนุกรมของหน่วยสังเกตถูกจัดเรียงลำดับให้สูงขึ้น ค่าซึ่งมีต่ำกว่าสัดส่วนหนึ่งของหน่วยสังเกตนั้นจะเรียกว่า ควอนไทล์¹ หรือ สถิติลำดับ¹ ค่ามัธยฐาน (140-6)ได้เอ่ยถึงมาก่อนนี้แล้ว สถิติลำดับที่สำคัญอื่นๆ ได้แก่ ควอไทล์² เดไซล์³ และ เปอร์เซ็นไทล์⁴ หรือ เซ็นไทล์⁴ ซึ่งแบ่งหน่วยสังเกตออกเป็นสี่ส่วน สิบส่วน และร้อยส่วนตามลำดับ

143

ตัวแปรเป็นค่า ต่อเนื่อง¹ในช่วงชั้นหนึ่งที่กำหนดให้ เมื่อตัวแปรนั้นสามารถมีจำนวนไม่สิ้นสุด (infinite number) ของค่าระหว่างสองจุดที่อยู่ในช่วงชั้นนั้น ในกรณีตรงกันข้ามจะเรียกว่าเป็นค่า ไม่ต่อเนื่อง² เมื่อตัวแปรสามารถมีค่าเพียงค่าที่แยกๆ ออกมาเท่านั้น จะเรียกว่าตัวแปร แยก³

144

การจัดเรียงสมาชิกของประชากรในประเภทหรือชั้นต่างๆ ของคุณลักษณะหรือตัวแปรเฉพาะทำให้เกิด การกระจายความถี่¹ซึ่งมักเรียกสั้นๆ ว่า การกระจาย¹ อัตราส่วนของจำนวนในแต่ละกลุ่มหรือเซลล์— ความถี่สัมบูรณ์²หรือ ความถี่ชั้น²— ต่อจำนวนรวมในกลุ่มทั้งหมดเรียกว่า ความถี่สัมพัทธ์³ในกลุ่มนั้น ในวิชาประชากรศาสตร์ ศัพท์คำว่า โครงสร้าง⁴และ องค์ประกอบ⁴มักจะใช้แทนกันได้ เพื่ออธิบายลักษณะอย่างเช่น อายุ เพศ สถานภาพสมรส อาชีพ ฯลฯ บางครั้งโครงสร้างใช้ในความหมายที่แคบกว่าเพื่ออธิบายการกระจายของประชากรตามอายุและเพศเท่านั้น

• 4. คำว่าการกระจายตัวประชากรปรกติหมายถึงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ อย่างไรก็ตามเมื่อใช้ควบกับชื่อของคุณลักษณะหรือลักษณะที่ทำการวิเคราะห์ คำว่าการกระจายตัวจะมีความหมายเหมือนกับคำว่าโครงสร้างหรือส่วนประกอบ ดังนั้นในการอ้างอิงจึงพบคำว่า การกระจายอายุ ส่วนประกอบอายุและเพศ และโครงสร้าอายุและเพศ